Chuo cha biblia cha zamani cha Alexandria: Historia, Faida, na Hasara

Chuo cha Alexandria kilikuwa mojawapo ya vituo vikuu vya elimu ya Kikristo na falsafa katika historia ya Ukristo wa mapema. Kilianzishwa katika karne ya pili BK huko Alexandria, Misri, kikiwa na lengo la kuendeleza elimu ya Kikristo, falsafa, na tafsiri ya maandiko matakatifu. Kilihusiana sana na Kanisa la Kikristo na kiliunda msingi wa mafundisho na maendeleo ya kiroho kwa vizazi vingi vijavyo.

---

Faida za Chuo cha Alexandria

1. Maendeleo ya Teolojia na Mafundisho ya Kikristo

Chuo hiki kilisaidia kufafanua mafundisho ya msingi kama Utatu na asili ya Yesu Kristo, ambavyo vilijadiliwa zaidi wakati wa Mtaguso wa Nicaea (325 BK).

Tafsiri za Biblia na maandiko ya walimu kama Origen ziliongeza uelewa wa Maandiko kwa undani na kwa usahihi.

2. Kuunganisha Falsafa na Imani ya Kikristo

Walimu kama Clement na Origen waliunganisha falsafa ya Kigiriki, hasa Platonism, na mafundisho ya Kikristo.

Njia ya "allegorical interpretation" ilitumika kueleza maana ya ndani ya Maandiko, na kufanya Biblia iweze kueleweka zaidi na wasomi.

3. Kituo cha Elimu ya Juu

Chuo kilitoa viongozi wa Kanisa na wanateolojia waliokuwa na maarifa ya kina, waliotumika kuimarisha na kueneza Ukristo katika sehemu nyingi za dunia ya Kirumi.

Pia kilichangia katika maendeleo ya elimu ya jumla, kama vile falsafa na sayansi.

4. Kupinga Mafundisho Potofu (Uzushi)

Athanasius wa Alexandria na walimu wengine walitumia elimu kutoka Chuo cha Alexandria kupinga mafundisho potofu kama Arianism na Gnosticism, ambayo yalipotosha maana halisi ya Ukristo.

Chuo hiki kilikuwa mstari wa mbele katika kujibu changamoto za kiimani na falsafa kutoka kwa wapinzani wa Ukristo.

5. Mchango wa Kiroho na Kielimu

Kilikuza maandiko mengi muhimu yanayotumiwa hadi leo kama msingi wa teolojia ya Kikristo.

Kiliunganisha elimu ya kidunia na ya kiroho, kikionesha kuwa maarifa si kinyume na imani.

---

Hasara za Chuo cha Alexandria

1. Kutegemea Sana Falsafa ya Kigiriki

Mara nyingine falsafa ya Kigiriki ilipewa uzito mkubwa, kiasi cha kuathiri mafundisho ya Kikristo.

Tafsiri ya "allegorical" ya Maandiko ilipingwa na wengine kwa kuacha maana ya moja kwa moja, na wakati mwingine kufanikisha tafsiri zilizotafsiriwa vibaya.

2. Migogoro ya Kimbinu na Mafundisho

Walimu kama Origen walihusishwa na mafundisho yaliyokuwa na mwelekeo wa uzushi, mfano dhana yake ya wokovu wa wote (universal salvation).

Ukosefu wa umoja katika njia za kufundisha na kufasiri maandiko ulisababisha mgawanyiko ndani ya Kanisa.

3. Kuharibiwa kwa Chuo

Chuo kilikumbwa na vita vya kidini na kisiasa, ikiwemo mizozo kati ya Wakristo na Wapagani, na hatimaye uvamizi wa Waarabu mnamo karne ya 7 BK ulisababisha kupotea kwake.

Maandiko muhimu yaliyoandikwa na walimu wa chuo yalipotea au kuharibiwa milele.

4. Migogoro ya Kijamii na Kisiasa

Kukua kwa dini nyingine kama Uislamu kulipunguza ushawishi wa chuo na Ukristo kwa ujumla katika eneo la Misri.

Uhusiano wa karibu wa chuo na serikali ya Kirumi ulifanya shughuli zake kuwa hatarini wakati wa mabadiliko ya kisiasa na kijamii.

---

Hitimisho

Chuo cha Alexandria kilikuwa kitovu cha maarifa, kikitoa mchango mkubwa katika maendeleo ya Ukristo na elimu ya dunia kwa ujumla. Faida zake zilionekana katika kuimarisha mafundisho ya Kikristo, kuunganisha falsafa na imani, na kukuza viongozi wa Kanisa. Hata hivyo, changamoto zake, kama utegemezi wa falsafa na mizozo ya kisheria na kijamii, zilichangia kupungua kwake. Licha ya hayo, urithi wake unaendelea kuonekana kupitia maandiko ya walimu wake na mchango wake kwa teolojia ya Kikristo.

Historia ya Kanisa la Yesu Kristo la Watakatifu wa Siku za Mwisho (Wamormoni)

 

Mwanzilishi na Mwanzo wa Kanisa

Kanisa lilianzishwa mnamo 6 Aprili 1830 huko Fayette, New York, na Joseph Smith pamoja na waumini wachache (wanachama 6 wa kwanza).

Joseph Smith alidai kwamba alipokea maono ya kwanza mnamo mwaka 1820, ambapo alimwona Mungu Baba na Yesu Kristo wakimwambia ajiunge na kanisa lolote lililokuwepo wakati huo. Maono haya yaliwekwa msingi wa imani ya kanisa kwamba ufunuo wa kiroho haujaisha.

Mnamo mwaka 1823, Joseph Smith alidai kupokea mwongozo kutoka kwa malaika aitwaye Moroni, aliyemwelekeza kwenye mabamba ya dhahabu yaliyoandikwa historia ya kiroho ya jamii za kale za Amerika. Mabamba hayo yalipewa tafsiri na kuwa Kitabu cha Mormoni.

Ukandamizaji na Kuhama

Kufuatia kuanzishwa kwa kanisa, Joseph Smith na wafuasi wake walikabili upinzani mkubwa kutoka kwa jamii za maeneo waliyokuwa. Hii ilisababisha kuhama mara kwa mara:

New York kwenda Ohio (1831) – Walikimbilia Ohio kwa ahadi ya kuanzisha jamii ya kiroho.

Ohio kwenda Missouri – Huko Missouri, walikabiliwa na upinzani mkubwa zaidi, ikiwemo mauaji na ukandamizaji wa serikali ya jimbo.

Missouri kwenda Illinois – Huko Illinois, walijenga mji ulioitwa Nauvoo.

Joseph Smith aliuawa mnamo mwaka 1844 huko Nauvoo, Illinois, katika shambulio la ghasia lililofanywa na kundi la watu waliopinga mafundisho yake, haswa kuhusu ndoa za wake wengi.

Uongozi wa Brigham Young na Kuhamia Utah

Baada ya kifo cha Smith, uongozi wa kanisa ulirithiwa na Brigham Young, ambaye aliongoza wafuasi kuhamia Utah mnamo 1847.

Utah ilijengwa kuwa kitovu cha kanisa, na Salt Lake City ikawa makao makuu ya kidini na kiutawala.

Ukuaji wa Kanisa

Kanisa lilianza kutuma wamisionari ulimwenguni mnamo karne ya 19. Leo, kuna zaidi ya wamisionari 50,000 wanaofanya kazi duniani kote.

Wamisionari hawa wamechangia ukuaji mkubwa wa kanisa, na sasa linapatikana katika nchi zaidi ya 190 duniani.

Leo, kanisa lina wanachama zaidi ya milioni 16, huku idadi kubwa ikiwa Marekani, Amerika ya Kusini, na Afrika.

Ibada za Kanisa

Ibada za Kawaida za Jumapili

Ibada hizi hufanyika katika majengo yanayoitwa chapeli na zinajumuisha vipindi vifuatavyo:

Mkutano wa Sakramenti (Sacrament Meeting):

Ni sehemu kuu ya ibada, ambayo ina uimbaji wa nyimbo, maombi, hotuba fupi kutoka kwa wanachama, na ushiriki wa sakramenti (mkate na maji kama kumbukumbu ya dhabihu ya Yesu Kristo).

Wanaamini katika ushiriki wa ibada na familia yote, ikiwa ni pamoja na watoto.

Madarasa ya Mafundisho:

Baada ya mkutano wa sakramenti, wanachama hugawanyika katika vikundi vidogo kulingana na umri au jinsia. Kuna madarasa ya watoto, vijana, na watu wazima yanayofundisha mafundisho ya Biblia, Kitabu cha Mormoni, na maandiko mengine.

Ibada Maalum za Hekalu

Ibada za mahekalu hufanyika katika majengo maalum yanayoitwa mahekalu, ambayo yanatofautiana na chapeli. Hizi ni ibada za kipekee, na mahekalu hayafunguki kila siku. Ibada hizi zinajumuisha:

Ndoa za Milele:

Wanandoa wanafunga ndoa ambayo wanaamini inaendelea hadi milele, sio tu "hadi kifo kitutenganishe."

Ubatizo wa Wafu:

Wanabatiza watu kwa niaba ya jamaa zao waliokufa bila kupokea ubatizo.

Ibada za Ushuhuda wa Milele:

Zinahusiana na kuimarisha imani ya mwumini binafsi na ahadi za kufuata Kristo.

Matendo ya Kijamii na Msaada

Kanisa linahimiza wanachama wake kutoa fungu la kumi (tithing), ambalo linasaidia kufanikisha miradi ya kanisa, ikiwa ni pamoja na misaada ya kibinadamu.

Wamormoni pia hufanya huduma za kila mwezi zinazoitwa Home Teaching au Ministering, ambapo wanachama hutembeleana majumbani kwa ajili ya maombi na msaada wa kiroho.

Utamaduni wa Familia na Sabato

Jumapili ni siku takatifu ya kupumzika na kujitolea kwa ibada. Familia hujiunga kwa pamoja kwa shughuli za kiroho kama vile kusoma maandiko.

Wanasisitiza mazoea ya kila siku ya familia kama kusali pamoja na kusoma maandiko.

Mahekalu ya Kanisa la Wamormoni

Umuhimu wa Mahekalu

Mahekalu ni sehemu takatifu zaidi kwa Wamormoni, yanatofautiana na makanisa ya kawaida yanayoitwa chapeli. Yanachukuliwa kuwa "Nyumba za Bwana," na yanatumika kwa ibada maalum badala ya mikutano ya kila Jumapili. Mahekalu ni mahali ambapo waumini wanaimarisha imani yao kwa ahadi za kiroho na ibada zinazolenga maisha ya milele.

Ibada Kuu Zinazofanyika Hekaluni

Ndoa za Milele (Sealing Ceremony):

Wanandoa wanaamini kuwa ndoa yao inaweza kuendelea hata baada ya kifo, iwapo watafungwa ndoa hekaluni.

Familia pia inaweza kuunganishwa kwa milele kupitia ibada za “kuunganisha” wanafamilia waliokufa.

Ubatizo wa Wafu:

Ibada hii inahusisha kubatiza wanachama wa kanisa kwa niaba ya jamaa zao waliokufa bila kupata nafasi ya kubatizwa wakati wa uhai.

Wamormoni wanaamini kuwa wafu wanapewa fursa ya kukubali au kukataa ubatizo huu katika ulimwengu wa roho.

Ibada za Endowment:

Ibada hii inahusisha mfululizo wa mafundisho, maombi, na ahadi takatifu (covenants) zinazomwandaa mtu kiroho kwa maisha ya milele.

Wanaamini kuwa ibada hizi zinawaunganisha moja kwa moja na Mungu.

Mahekalu Maarufu

Salt Lake Temple: Iko Utah, ni hekalu maarufu zaidi na makao makuu ya kiibada ya kanisa.

Mahekalu yapo katika nchi nyingi, kama vile Mexico, Brazil, Afrika Kusini, Philippines, na hivi karibuni, yameongezeka Afrika, ikiwemo Kenya na Nigeria.

Upatikanaji

Sio kila mtu anaweza kuingia hekaluni. Wanachama wanahitaji kuwa na "hati ya hekaluni" (temple recommend) inayothibitisha kwamba wanaishi maisha yanayokubaliana na mafundisho ya kanisa.

Matendo ya Kijamii na Huduma

Kanisa la Wamormoni limejikita katika kusaidia jamii kwa huduma za kibinadamu na miradi ya msaada. Hizi ni sehemu muhimu za utamaduni wao wa kidini:

Msaada wa Kibinadamu

LDS Charities:

Shirika la misaada la kanisa ambalo limefanya kazi katika zaidi ya nchi 170.

Miradi yao ni pamoja na utoaji wa chakula, maji safi, huduma za afya, na misaada wakati wa majanga kama mafuriko au matetemeko ya ardhi.

Maandalizi ya Maafa:

Wamormoni hutoa msaada wa dharura wakati wa majanga kwa kusambaza vifaa, chakula, na msaada wa kujitolea.

Kanisa linamiliki maghala makubwa ya chakula na vifaa vya misaada.

Huduma za Jamii

Ministering (Home Teaching):

Wanachama huteuliwa kutembelea familia za waumini kila mwezi, wakitoa maombi, faraja, na msaada wa kiroho au kimwili.

Ni njia ya kuhakikisha kwamba kila mtu kanisani anajaliwa.

Miradi ya Kufanikisha Kujitegemea:

Kanisa linaendesha programu za kufundisha ujuzi wa kazi, mafunzo ya kifedha, na kusaidia watu kujitegemea kiuchumi.

Uhamasishaji wa Familia:

Kanisa lina programu zinazohimiza wanachama kutengeneza historia za familia (genealogy) na kuunganisha kizazi chao kupitia kumbukumbu za mababu.

Wamisionari wa Kanisa

Wajibu wa Wamisionari

Wamisionari wa Wamormoni ni sehemu ya pekee ya utambulisho wa kanisa. Wanahusika na kuhubiri injili na kushiriki mafundisho ya kanisa kwa watu wa mataifa mbalimbali.

Wamisionari wengi ni vijana wenye umri wa miaka 18-25, ingawa watu wazima na wanandoa pia hushiriki.

Mazoezi ya Wamisionari

Muda wa Huduma:

Vijana wa kiume hufanya huduma kwa muda wa miaka miwili, wakati vijana wa kike hufanya kwa miezi 18.

Wanaenda katika nchi mbalimbali kulingana na maeneo wanayotumwa.

Maandalizi:

Kabla ya kwenda kwenye misheni, wamisionari hupitia mafunzo katika vituo vya mafunzo ya wamisionari (Missionary Training Centers - MTCs) ambapo wanajifunza lugha, utamaduni, na mafundisho ya dini.

Utaratibu wa Kazi:

Wamisionari hufanya kazi za kila siku zinazojumuisha kujifunza maandiko, kuhubiri nyumba kwa nyumba, kufundisha darasa za dini, na kusaidia kazi za kijamii.

Matokeo ya Wamisionari

Wamisionari wamekuwa muhimu kwa ukuaji wa kanisa, hasa katika maeneo kama Amerika ya Kusini, Afrika, na Asia.

Kupitia juhudi zao, kanisa limekua kwa kasi duniani kote.

Historia, Kuenea, na Mafundisho ya Kanisa la Waadventista wa Sabato

Kanisa la Waadventista wa Sabato ni mojawapo ya madhehebu ya Kikristo yenye athari kubwa ulimwenguni, likijulikana kwa kushika Jumamosi kama Sabato na kusisitiza umuhimu wa maandalizi kwa ajili ya kurudi kwa Yesu Kristo. Lilitokana na juhudi za William Miller, mhubiri wa Marekani wa karne ya 19, aliyesababisha harakati kubwa ya kidini iliyoitwa Millerite Movement. Miller alihubiri kuwa Yesu angerudi Oktoba 22, 1844, kwa msingi wa tafsiri ya unabii wa Danieli 8:14. Hata hivyo, tukio hilo halikutimia, na kusababisha kile kilichoitwa The Great Disappointment (Masikitiko Makubwa).

Baada ya kushindwa kwa matarajio hayo, baadhi ya wafuasi walijitahidi kufahamu maana ya Maandiko kwa kina. Kikundi hiki, kikiongozwa na watu kama Joseph Bates, James White, na Ellen G. White, kilikuja na mafundisho ya pekee, kama huduma ya Yesu katika Patakatifu pa Mbinguni na umuhimu wa kushika Sabato. Hatimaye, Kanisa la Waadventista wa Sabato lilianzishwa rasmi mwaka 1863 huko Battle Creek, Michigan, Marekani, likiwa na wanachama 3,500.

---

Kuenea kwa Kanisa Ulimwenguni

Kutoka mwanzo wake mdogo, Kanisa la Waadventista wa Sabato limekuwa mojawapo ya madhehebu yanayokua kwa kasi zaidi duniani. Leo hii, lina wanachama zaidi ya milioni 22 katika zaidi ya nchi 200 na zaidi ya makanisa 95,000. Ukuaji huu umechangiwa na uinjilisti wa kimataifa, shule, vyuo vikuu, hospitali, na huduma za misaada.

Mafanikio Katika Sekta Tofauti:

1. Elimu

Wasabato wameunda mfumo mkubwa wa elimu, wa pili kwa ukubwa miongoni mwa madhehebu ya Kikristo, ukitanguliwa na Kanisa Katoliki. Taasisi maarufu ni pamoja na Andrews University (Marekani) na Adventist University of Africa (Kenya).

2. Huduma za Afya

Mfumo wa afya wa Wasabato unajumuisha hospitali, kliniki, na taasisi za utafiti wa afya. Wanasisitiza lishe ya mimea na maisha ya kiafya, wakiepuka vyakula visivyo safi na vileo.

3. Misaada ya Kijamii

Shirika lao la misaada la kimataifa, ADRA (Adventist Development and Relief Agency), linafanya kazi za kibinadamu katika maeneo yenye majanga na changamoto za kijamii.

4. Vyombo vya Habari

Kupitia chaneli kama Hope Channel, Wasabato wameweza kufikia mamilioni ya watu duniani kote kwa mafundisho ya Biblia na maisha ya Kikristo.

---

Mafundisho ya Msingi

1. Sabato ya Siku ya Saba

Wasabato wanashika Jumamosi kama siku takatifu ya kupumzika na kuabudu, kwa mujibu wa Amri Kumi (Kutoka 20:8-11). Sabato ni alama ya utii na kumbu kumbu ya uumbaji wa Mungu.

2. Biblia Pekee

Kanisa linaamini kuwa Maandiko Matakatifu pekee ndiyo msingi wa mafundisho na mwongozo wa maisha ya Kikristo.

3. Kurudi kwa Yesu Kristo

Wasabato wanangojea kurudi kwa Yesu Kristo kwa namna ya utukufu, tukio linaloitwa "Ujio wa Pili."

4. Mwili Kama Hekalu la Roho Mtakatifu

Wanafundisha umuhimu wa maisha safi ya kimwili na kiroho, wakisisitiza maisha yenye afya na kuepuka vitu vyenye kudhuru kama tumbaku, pombe, na dawa za kulevya.

5. Hali ya Wafu

Kanisa linaamini kuwa wafu hawana ufahamu, na kwamba ufufuo utafanyika wakati wa kurudi kwa Yesu Kristo (Mhubiri 9:5).

6. Huduma ya Kristo Katika Patakatifu pa Mbinguni

Wanasisitiza kuwa Yesu Kristo anaendelea na huduma ya upatanisho kwa wanadamu katika Patakatifu pa Mbinguni.

7. Ellen G. White Kama Nabii

Kanisa linamchukulia Ellen G. White kama mjumbe wa Mungu, na maandiko yake yanachukuliwa kuwa mwongozo wa kiroho.

---

Hitimisho

Kutoka kwa harakati ya kidini iliyoanza na William Miller hadi kuwa mojawapo ya madhehebu makubwa zaidi duniani, Kanisa la Waadventista wa Sabato limeonyesha nguvu ya imani na utume wa kweli. Kupitia juhudi za elimu, afya, na uinjilisti, kanisa hili limeendelea kuwafikia mamilioni ya watu ulimwenguni. Mafanikio yake yanaonyesha jinsi ujumbe wa Kikristo unavyoweza kuleta mabadiliko ya kiroho na kijamii kwa jamii nyingi.

Picha: William Miller, mhubiri na mwanzilishi wa Millerite Movement, ambaye harakati zake zilitoa msingi wa kuundwa kwa Kanisa la Waadventista wa Sabato.

Mafundisho ya wanikolai ni ya namna gani na walikuwa Akina nani (Ufunguo 2:6,15)

Mafundisho ya Wanikolai na Uasherati Wao

Mafundisho ya Wanikolai (Nicolaitans), yaliyotajwa mara mbili katika Kitabu cha Ufunuo (Ufunuo 2:6, 15), yalihusisha tabia za uasherati wa kimwili na kiroho. Yesu alisisitiza kwamba alichukia matendo yao, na onyo hili lina maana kubwa kwa Wakristo wa kila kizazi.

1. Mafundisho Yaliyopotosha

Wanikolai walihubiri kwamba matendo ya mwili hayana athari kwa wokovu wa roho, na kwa hiyo, mtu angeweza kuishi kulingana na tamaa za mwili huku akidai kuwa amehifadhi wokovu. Walichanganya mafundisho ya Kikristo na desturi za kipagani, wakihalalisha tabia zilizokatazwa na Neno la Mungu.

Kuchanganya Imani na Dunia: Walihalalisha kushiriki katika desturi za kipagani kama kula vyakula vilivyotolewa sadaka kwa sanamu (Ufunuo 2:14) na kushiriki ibada za kingono zilizokuwa sehemu ya hekalu za miungu ya Kipagani kama Artemi (Efeso) na Zeus (Pergamo).

Uhalalishaji wa Dhambi: Walifundisha kwamba neema ya Mungu ilikuwa ya kutosha kufunika dhambi zote, hata zile zilizofanywa kwa makusudi, jambo lililoshawishi maisha ya tamaa mbaya (Yuda 1:4).

2. Uasherati wa Kimwili

Miji ya Efeso na Pergamo, ambako Wanikolai walitajwa, ilikuwa maarufu kwa desturi za uasherati wa kingono, hasa kupitia ibada za sanamu. Desturi hizi ni pamoja na:

Ibada za makahaba wa kidini: Katika hekalu za kipagani, makahaba walihusishwa na ibada kama "wajumbe wa miungu," na tendo la kingono lilionekana kuwa sehemu ya ibada hiyo.

Kushiriki ngono holela: Walihalalisha uasherati, uzinzi, na ngono za nje ya ndoa, jambo lililokatazwa wazi na Neno la Mungu (1 Wakorintho 6:18-20).

3. Uasherati wa Kiroho

Biblia mara nyingi inatumia "uasherati" kuashiria pia usaliti wa kiroho. Wanikolai walihalalisha kushiriki ibada za sanamu huku wakijifanya kuwa Wakristo.

Kula vyakula vilivyotolewa sadaka kwa sanamu: Walishawishi Wakristo kwamba kushiriki ibada hizo hakukuwa na madhara (Ufunuo 2:14-15), kinyume na mafundisho ya mitume (1 Wakorintho 10:20-21).

Kutojali utakatifu: Walidharau maisha matakatifu na kujitakasa, wakisisitiza raha za mwili badala ya kumtii Mungu.

Yesu alilinganisha mafundisho ya Wanikolai na yale ya Balaamu, aliyewashawishi Waisraeli kufanya uasherati wa kimwili na kushiriki ibada za sanamu (Hesabu 25:1-3; Ufunuo 2:14).

4. Onyo la Yesu

Yesu aliwasifu waumini wa Efeso kwa kuchukia matendo ya Wanikolai (Ufunuo 2:6), lakini akakemea Kanisa la Pergamo kwa kuwavumilia (Ufunuo 2:15). Hili ni onyo kwa Wakristo kwamba kuvumilia mafundisho potovu kunaleta hukumu.

5. Mafunzo kwa Wakristo wa Sasa

Mafundisho ya Wanikolai yanatoa onyo muhimu:

1. Epuka Uasherati wa Kimwili: Wakristo wanapaswa kuheshimu maadili ya ndoa na kudumu katika usafi wa mwili (Waebrania 13:4).

2. Epuka Uasherati wa Kiroho: Kushikamana na Neno la Mungu na kuepuka kuchanganya imani ya Kikristo na maadili ya kidunia au desturi za kipagani (Yakobo 4:4).

3. Kuheshimu Utakatifu: Mungu anaita watu wake kuishi maisha matakatifu (1 Petro 1:15-16).

Hitimisho

Mafundisho ya Wanikolai yalihusisha uasherati wa kimwili na kiroho, yakitilia mkazo raha za mwili na kupuuza utakatifu. Yesu alionyesha wazi chuki yake dhidi ya tabia hizi, akitoa onyo kwa makanisa yote kushikamana na mafundisho safi ya Kristo. Wakristo wa leo wanapaswa kuchukua hatua thabiti za kujitenga na mafundisho yanayohalalisha dhambi kwa jina la neema na kushikilia utakatifu kama msingi wa maisha yao ya kiroho.

UNABII WA MAJUMA 70 YA DANIELI: KIPINDI KATI YA JUMA LA 69 NA 70 NA MAANA YAKE

Unabii wa majuma 70 ya Danieli (Danieli 9:24-27) ni mpango wa Mungu unaohusu taifa la Israeli na ulimwengu mzima, ukionyesha matukio muhimu ya kihistoria na ya kiunabii. Majuma haya 70 yanajumuisha jumla ya miaka 490, yakiwa yamegawanywa katika sehemu tatu kuu.

1. UTANGULIZI WA MAJUMA 70

Danieli alipewa unabii huu alipokuwa akiomba kuhusu hatima ya taifa la Israeli na Yerusalemu wakati wa uhamisho wa Babeli (Danieli 9:1-19). Malaika Gabrieli alimpa maelezo ya mpango wa Mungu:

Majuma 70 (miaka 490) yalihusiana na watu wa Danieli (Israeli) na mji mtakatifu (Yerusalemu).

Kusudi kuu la unabii huu ni:

1. Kukomesha maasi.

2. Kumaliza dhambi.

3. Kufanya upatanisho kwa uovu.

4. Kuleta haki ya milele.

5. Kuweka muhuri juu ya maono na unabii.

6. Kumtia mafuta aliye Mtakatifu (Danieli 9:24).

Kipindi hiki kiligawanyika katika sehemu tatu kuu:

1. Majuma 7 (miaka 49): Kipindi cha ujenzi wa Yerusalemu.

2. Majuma 62 (miaka 434): Kipindi kati ya ujenzi wa Yerusalemu na kuja kwa Masihi.

3. Juma la 70 (miaka 7): Kipindi cha mwisho wa nyakati (Dhiki Kuu).

---

2. MAJUMA 69 YA KWANZA: MAMBO YALIYOTIMIA

(a) Majuma 7 ya Kwanza (Miaka 49)

Ujenzi wa Yerusalemu ulianza baada ya amri ya Mfalme Artashasta mwaka 445 KK (Nehemia 2:1-8).

Yerusalemu ilijengwa tena katika mazingira ya upinzani (Nehemia 4:16-23).

(b) Majuma 62 Yanayofuata (Miaka 434)

Mwisho wa kipindi hiki, Masihi (Yesu Kristo) anatokea:

1. Yesu alizaliwa (Luka 2:10-11) na kuanza huduma yake (Marko 1:14-15).

2. Alisulubiwa kwa ajili ya dhambi za ulimwengu (Danieli 9:26; Yohana 19:16-30).

Warumi waliharibu Yerusalemu na hekalu mwaka 70 BK, kama Yesu alivyotabiri (Mathayo 24:1-2; Luka 19:43-44).

---

3. KIPINDI KATI YA JUMA LA 69 NA 70: KIPINDI CHA KANISA

Kipindi hiki, kinachoitwa “wakati wa Mataifa” (Luka 21:24), hakijaelezwa moja kwa moja katika unabii wa Danieli, lakini tunaona umuhimu wake katika mpango wa Mungu.

(a) Maana ya Kipindi cha Kanisa

1. Kueneza Injili kwa Mataifa:

Injili ilianza kuhubiriwa ulimwenguni pote baada ya ufufuo wa Yesu (Mathayo 28:19-20; Matendo 1:8).

Mataifa yamepata nafasi ya kushiriki wokovu (Warumi 11:11-15).

2. Kuunda Mwili wa Kristo (Kanisa):

Kanisa, mwili wa Kristo, lilijengwa likijumuisha Wayahudi na Mataifa waliomwamini Yesu (Waefeso 2:11-22).

Yesu alisema: “Na juu ya mwamba huu nitalijenga Kanisa langu” (Mathayo 16:18).

3. Neema kwa Wote:

Kipindi hiki ni cha neema ambapo wokovu unapatikana kwa imani kwa watu wa kila taifa (Waefeso 2:8-9).

(b) Matukio Muhimu Katika Kipindi cha Kanisa

1. Huduma ya Mitume: Injili ilianza Yerusalemu, ikasambaa kwa Mataifa (Matendo 1:8).

2. Kuenea kwa Kanisa: Kanisa limeenea ulimwenguni kama mwanga wa Kristo (Mathayo 5:14).

3. Kujiandaa kwa Nyakati za Mwisho: Yesu alionya kuhusu dalili za nyakati za mwisho na kurudi kwake (Mathayo 24).

(c) Mwisho wa Kipindi cha Kanisa

Kipindi cha Kanisa kitafikia mwisho kwa Unyakuo wa Kanisa:

Yesu atarudi kuwachukua waamini (1 Wathesalonike 4:16-17).

Kanisa litaondolewa duniani kabla ya Dhiki Kuu (Ufunuo 3:10).

---

4. JUMA LA 70: MAMBO YATAKAYOTOKEA

(a) Mwanzo wa Juma la 70

Mpinga Kristo ataweka mkataba wa amani na Israeli kwa miaka 7 (Danieli 9:27a).

Hekalu la Kiyahudi litarejeshwa, na dhabihu zitaanzishwa tena.

(b) Miaka 3.5 ya Kwanza

Kipindi cha amani ya kiasi, lakini Mpinga Kristo atajiimarisha kisiasa na kiroho.

(c) Miaka 3.5 ya Mwisho: Dhiki Kuu

Mpinga Kristo atavunja mkataba na kuweka uchukizo wa uharibifu hekaluni (Mathayo 24:15; 2 Wathesalonike 2:4).

Dhiki Kuu itafikia kiwango cha mateso makubwa kwa ulimwengu wote (Mathayo 24:21).

(d) Mwisho wa Juma la 70

Vita vya Armagedoni: Mpinga Kristo na majeshi yake watajiandaa kupigana na Yesu (Ufunuo 16:16).

Kurudi kwa Kristo: Yesu atarudi kwa nguvu na utukufu, akishinda maadui wote (Ufunuo 19:11-21).

(e) Ufalme wa Kristo wa Miaka 1,000

Yesu atatawala kwa haki na amani (Ufunuo 20:4-6; Isaya 11:1-10).

---

5. HITIMISHO: MPANGO WA MUNGU KWA WANADAMU

Unabii wa majuma 70 unaonyesha mpango kamili wa Mungu wa wokovu kwa Israeli na ulimwengu.

1. Kipindi cha Kanisa ni wakati wa neema ambapo Mungu anaita watu kutoka kila taifa kumpokea Kristo.

2. Baada ya kipindi hiki, dunia itaingia kwenye juma la 70 – kipindi cha Dhiki Kuu na hukumu.

3. Mwisho wa yote, Yesu Kristo atarudi kuanzisha Ufalme wake wa haki wa milele.

Hii ni wito wa toba na kuamini Injili sasa, kwani neema ya Mungu ipo kwa ajili ya wote wanaomwamini Yesu Kristo (Yohana 3:16, 2 Petro 3:9).

Historia ya Ukristo na Somo kwa Kanisa la Sasa kwa Mujibu wa Makanisa 7 ya Ufunuo

Unabii wa Yohana kuhusu makanisa saba ya Ufunuo (Efeso, Smirna, Pergamo, Thiatira, Sardi, Filadelfia, na Laodikia) unatoa muhtasari wa kihistoria wa hali ya kiroho ya kanisa katika vipindi mbalimbali vya historia ya Ukristo. Pia, unabii huu una masomo muhimu kwa kanisa la sasa, yakiegemea maandiko ya Biblia.

---

1. Kanisa la Efeso (Ufunuo 2:1-7)

Kipindi: 30–100 AD (Kanisa la Mitume)

Jografia: Mashariki ya Kati na Asia Ndogo (Efeso, Uturuki ya sasa).

Hali Halisi:

Kanisa liliasisiwa na mitume kama Paulo, Petro, na Yohana, likijulikana kwa bidii yake ya kiroho na kushikilia mafundisho sahihi.

Changamoto kuu zilikuwa upinzani kutoka kwa Wayahudi na Dola ya Kirumi.

Hata hivyo, lilianza kupoteza upendo wake wa kwanza kwa Kristo.

Somo kwa Kanisa la Sasa:

Kanisa la sasa linapaswa kurudi kwa upendo wa kwanza kwa Kristo. Kufanya kazi nyingi bila upendo wa kweli kwa Mungu kunapoteza maana ya huduma ya kiroho.

Andiko:

"Umpende Bwana Mungu wako kwa moyo wako wote, kwa roho yako yote, na kwa akili zako zote" (Mathayo 22:37).

"Kwa sababu umeacha upendo wako wa kwanza. Kumbuka basi ni wapi ulikoanguka; tubu, ukafanye matendo ya kwanza" (Ufunuo 2:4-5).

---

2. Kanisa la Smirna (Ufunuo 2:8-11)

Kipindi: 100–313 AD

Jografia: Smirna (Izmir ya sasa, Uturuki).

Hali Halisi:

Kipindi cha mateso makali kutoka kwa Dola ya Kirumi chini ya watawala kama Nero na Diocletian.

Licha ya mateso makubwa, kanisa lilidumu na kushinda kupitia imani thabiti.

Somo kwa Kanisa la Sasa:

Wakristo wa sasa wanapaswa kuvumilia mateso na majaribu, wakiwa na tumaini la uzima wa milele.

Andiko:

"Heri wenye kuudhiwa kwa ajili ya haki, kwa maana ufalme wa mbinguni ni wao" (Mathayo 5:10).

"Uwe mwaminifu hata kufa, nami nitakupa taji ya uzima" (Ufunuo 2:10).

---

3. Kanisa la Pergamo (Ufunuo 2:12-17)

Kipindi: 313–590 AD

Jografia: Pergamo (Bergama, Uturuki).

Hali Halisi:

Ukristo ulifanywa dini rasmi na Mfalme Konstantino mwaka 313 AD, lakini ushirikiano wa siasa na dini ulileta mafundisho potofu na desturi za kipagani kanisani.

Kanisa lilianza kupoteza uthabiti wa mafundisho safi ya Neno la Mungu.

Somo kwa Kanisa la Sasa:

Kanisa linapaswa kujiimarisha na mafundisho sahihi, likikataa mafundisho potofu yanayopotosha ukweli wa Injili.

Andiko:

"Hakika watu wangu wanaangamizwa kwa kukosa maarifa" (Hosea 4:6).

"Shikeni sana yale mliyo nayo, ili mtu asiichukue taji yenu" (Ufunuo 3:11).

---

4. Kanisa la Thiatira (Ufunuo 2:18-29)

Kipindi: 590–1517 AD (Enzi ya Kanisa la Kati)

Jografia: Thiatira (Uturuki).

Hali Halisi:

Kanisa Katoliki lilitawala mambo ya kiroho na kisiasa barani Ulaya, likiwa na matendo mazuri kama umisheni, lakini pia likihusishwa na upotovu wa kiroho, ufisadi, na dhuluma kupitia Inquisition.

Mafundisho ya uongo kama ya "Yezebeli" yalihalalishwa.

Somo kwa Kanisa la Sasa:

Kanisa linapaswa kuwa macho dhidi ya dhambi na mafundisho ya uongo ndani yake. Linapaswa kushikilia utakatifu na ukweli wa Mungu.

Andiko:

"Kwa kuwa mtakatifu ni mimi, nanyi iweni watakatifu" (1 Petro 1:16).

"Nilipewa wakati wa kutubu, naye hataki kutubu" (Ufunuo 2:21).

---

5. Kanisa la Sardi (Ufunuo 3:1-6)

Kipindi: 1517–1700 AD (Enzi ya Matengenezo)

Jografia: Sardi (Uturuki).

Hali Halisi:

Matengenezo ya Kanisa yalifanyika chini ya viongozi kama Martin Luther, ambapo mafundisho ya wokovu kwa neema kupitia imani yalirejeshwa.

Hata hivyo, kanisa lilianza kuwa na hali ya kiroho iliyokufa licha ya jina kubwa.

Somo kwa Kanisa la Sasa:

Kanisa linapaswa kufufua maisha yake ya kiroho, kuhakikisha matendo yake yanaonyesha uhai wa kweli kiroho.

Andiko:

"Amkeni, msalishe yaliyo karibu kufa, kwa maana sikukuta matendo yenu kuwa yametimilika mbele za Mungu" (Ufunuo 3:2).

---

6. Kanisa la Filadelfia (Ufunuo 3:7-13)

Kipindi: 1700–1900 AD (Enzi ya Uamsho Mkubwa na Umisheni)

Jografia: Filadelfia (Uturuki).

Hali Halisi:

Wakati wa Uamsho Mkubwa, wahubiri kama John Wesley na Charles Finney walieneza Injili kwa nguvu.

Umisheni ulipanuka sana, ukifikia Afrika, Asia, na Amerika Kusini.

Somo kwa Kanisa la Sasa:

Kanisa linapaswa kutumia fursa za kiroho zilizoko leo kuhubiri Injili kwa uaminifu, likifungua milango ya baraka kwa wengine.

Andiko:

"Tazama, nimeweka mbele yako mlango uliofunguliwa, ambao hapana mtu awezaye kuufunga" (Ufunuo 3:8).

"Enendeni ulimwenguni mwote mkaihubiri injili kwa kila kiumbe" (Marko 16:15).

---

7. Kanisa la Laodikia (Ufunuo 3:14-22)

Kipindi: 1900 hadi sasa (Kanisa la Kisasa)

Jografia: Laodikia (Uturuki).

Hali Halisi:

Kanisa la sasa limekumbwa na uvuguvugu kiroho, majivuno ya mali, na kupoteza moto wa kiroho.

Kuna mwamko wa kiroho mahali pengine, lakini kwa jumla, kanisa linakabiliwa na changamoto kubwa ya kurudi kwa msingi wa kiroho.

Somo kwa Kanisa la Sasa:

Kanisa linapaswa kutubu hali ya uvuguvugu na kumtegemea Roho Mtakatifu ili kuishi maisha ya kiroho yenye moto wa kweli.

Andiko:

"Kwa sababu u mmlungi, wala si moto wala si baridi, nitakutapika" (Ufunuo 3:16).

"Tazama, nasimama mlangoni nabisha; mtu yeyote akinisikia sauti yangu na kufungua mlango, nitaingia kwake" (Ufunuo 3:20).

---

Hitimisho:

Makanisa haya saba yanaonyesha hali ya kiroho ya kanisa tangu enzi za mitume hadi sasa. Masomo haya yanaonyesha umuhimu wa upendo wa kwanza, uvumilivu, kushikilia mafundisho ya kweli, kutubu dhambi, na kuhakikisha kanisa linaishi maisha ya kiroho yenye uhai. Maandiko yanatufundisha kuwa waaminifu kwa Bwana, tukitazamia thawabu ya

Mlinganiko wa Maisha na Maono ya Danieli na Yohana

Danieli - Historia ya Maisha na Maono Yake:

1. Historia ya Maisha ya Danieli:

Danieli alikuwa miongoni mwa vijana wa Kiyahudi waliotekwa wakati wa utawala wa mfalme Nebukadneza wa Babeli, takriban mwaka 605 KK. Alipelekwa uhamishoni pamoja na vijana wengine wa familia ya kifalme na wenye uwezo wa kielimu, akihusiana na "mfalme wa Babeli" katika kifalme cha Babeli. Danieli alikulia katika familia ya watu wa Mungu na alijua kwamba walikuwa na agizo la kutii sheria za Mungu.

Uhamisho wa Danieli (Danieli 1:1-7): Danieli alipokuwa katika kifalme cha Babeli, alijitahidi kutii sheria za Mungu na aliendelea kumtumikia Mungu kwa uaminifu. Alipewa jina la Babeli la "Belteshazzar," lakini alikataa kula chakula cha kifalme kilichotolewa kwa miungu. Aliamua kudumisha utakatifu wake kwa kushika maagizo ya Mungu.

> "Basi Danieli akajitolea moyoni mwake kutoshiriki chakula cha mfalme wala divai aliyokuwa akinywa; akaomba msamaha ili asijitolee unajisi." (Danieli 1:8)

Danieli katika Enzi ya Nebukadneza na Dario (Danieli 2-6): Danieli alithibitisha uaminifu wake kwa Mungu, akiona kwamba Mungu alimtunuku hekima ya kutafsiri maono ya mfalme Nebukadneza, ambaye aliota ndoto ya sanamu kubwa na aliishi katika kifalme kilichokuwa na nguvu kubwa ya dunia. Danieli aliona kuwa maono haya yalielezea utawala wa kifalme cha dunia (Babeli) na ufalme wa Mungu.

Maono ya Nebukadneza (Danieli 2:31-45): Nebukadneza aliota ndoto ya sanamu kubwa na Danieli alielezea maana ya ndoto hiyo. Sanamu ilihusisha falme mbalimbali za dunia, ambapo kichwa kilikuwa cha dhahabu (Babeli), kifua cha fedha (Medo-Persia), tumbo la shaba (Ugiriki), miguuni kwa chuma (Roma), na miguu ya mchanganyiko wa udongo na chuma. Danieli alielezea kwamba baada ya falme hizi za dunia, Mungu atakuja na kuanzisha ufalme wake wa milele, ambao hautaharibiwa na hautachukuliwa na watu.

> "Na katika siku za wafalme hao, Mungu wa mbinguni atainua ufalme usioharibiwa milele, wala ufalme huu hautachukuliwa na watu; utaivunja na kuangamiza falme hizi zote, lakini yeye mwenyewe atasimama milele." (Danieli 2:44)

Shimo la Simba (Danieli 6): Danieli aliendelea kumtumikia Mungu hata wakati ambapo mfalme Dario alitoa amri ya kutoshiriki maombi kwa Mungu mwingine isipokuwa kwake. Danieli alikataa kufuata agizo hili na alikua akifanya maombi yake katika dirisha lake akielekea Yerusalemu. Hii ilimfanya kuwa kipingamizi kwa wanasiasa wa Babeli, ambao walimwambia mfalme apeleke Danieli kwenye shimo la simba. Lakini Mungu alimuokoa na simba hawakumla.

> "Basi Danieli alikua kwenye shimo la simba. Mfalme alijua kuwa Mungu wake alikuwa na nguvu za kumwokoa, akasema, 'Mungu wa Danieli, ambaye unamtumikia daima, atakuokoa.'" (Danieli 6:16)

2. Maono ya Danieli:

Danieli aliona maono mbalimbali, ikiwa ni pamoja na maono ya wanyama wanne (Danieli 7), maono ya mfalme Nebukadneza, na maono ya mwisho wa dunia.

Maono ya Wanyama Wanne (Danieli 7): Danieli aliona maono ya wanyama wanne wakitoka baharini, kila mmoja akiwa na sifa tofauti. Wanyama hawa walikuwa wakiwakilisha falme za dunia na utawala wa kifalme wa Babeli, Medo-Persia, Ugiriki, na Roma. Baada ya haya, Danieli aliona ufalme wa Mungu ukishinda falme hizi na kuanzisha ufalme wa milele.

> "Niliona katika maono yangu usiku, na tazama, na minyoofu minne ilitoka baharini, mnyama mmoja akitoka kwa kila moja. Mnyama wa kwanza alikuwa kama simba, lakini alikuwa na mabawa ya tai..." (Danieli 7:3-4)

Danieli na Ufalme wa Mungu (Danieli 7:13-14): Danieli aliona Mwana wa Adamu akitoka mbinguni na kutawala milele, akishinda ufalme wa dunia. Hii ni picha ya Yesu Kristo ambaye atakuja kutawala ulimwengu kwa milele.

> "Niliona katika maono yangu usiku, na tazama, na kama mwana wa Adamu akija kwa mawingu ya mbinguni; alikufa mbele ya huyo mzee, akaletiwa mbele yake." (Danieli 7:13)

Mtume Yohana - Historia ya Maisha na Maono Yake:

1. Historia ya Maisha ya Mtume Yohana:

Mtume Yohana alikuwa mmoja wa mitume wa Yesu Kristo, na anajulikana kama "mpendwa" wa Yesu. Yohana alikuwa na uhusiano wa karibu sana na Yesu, na alishuhudia huduma ya Yesu, kifo chake, na ufufuo wake. Alikuwa mtume wa upendo na aliandika Injili ya Yohana pamoja na vitabu vya 1, 2, na 3 Yohana.

Yohana katika Injili na Maisha ya Yesu: Yohana aliona miujiza ya Yesu, alikusanyika na Yesu katika meza ya mwisho, alishuhudia kifo cha Yesu msalabani, na aliona ufufuo wake. Aliishi maisha ya kujitolea kwa Mungu, na alitunga mafundisho ya kina kuhusu upendo wa Mungu kwa wanadamu.

> "Mimi ni mtume mpendwa wa Yesu Kristo, ambaye ametuokoa kwa upendo wake." (1 Yohana 4:10)

Yohana akiwa Kisiwa cha Patmo (Ufunuo): Baada ya kuishi maisha ya utume, Yohana alifungwa na mfalme Domiianu na alipelekwa kisiwa cha Patmo, ambapo aliona maono makubwa. Aliandika kitabu cha Ufunuo, kilichozungumzia vita ya kiroho, ushindi wa Kristo, na ufalme wa Mungu utakaokuja.

2. Maono ya Mtume Yohana (Kitabu cha Ufunuo):

Yohana aliona maono ya ajabu na alielezea yale aliyoyaona kuhusu mwisho wa dunia, na ushindi wa Mungu juu ya nguvu za giza.

Maono ya Yesu Kristo (Ufunuo 1:12-18): Yohana aliona maono ya Yesu mwenye utukufu akiwa amevaa mavazi ya kifalme na aliona uso wa Yesu ukiwa na utukufu. Hii ilikuwa ni ishara ya utukufu wa Yesu kama Mfalme wa mfalme na Bwana wa mabwana.

> "Niliona, tazama, mtu aliye na sura ya Mwana wa Mtu, akiwa amevaa mavazi ya shaba, na mguu wake ulikuwa umevaa vazi la utukufu na alionekana mwenye nguvu." (Ufunuo 1:13)

Maono ya Mbingu Mpya na Dunia Mpya (Ufunuo 21:1-4): Yohana aliona mbingu mpya na dunia mpya, ambapo Mungu atakuwa na watu wake, na atafuta kila kilio, maumivu, na maombolezo. Huu ni ufalme wa milele wa Mungu.

> "Nikaona mbingu mpya na dunia mpya; maana mbingu ya kwanza na dunia ya kwanza vilipita, na bahari haikuwepo tena. Nikaona mji mtakatifu, Yerusalemu mpya, ukishuka kutoka mbinguni kwa Mungu, ukiandaliwa kama bibi arusi aliyejiandaa kwa mumewe." (Ufunuo 21:1-2)

Ushindi wa Kristo dhidi ya Shetani (Ufunuo 19:11-16): Yohana aliona Kristo akirudi kama mfalme mwenye nguvu na kuangamiza nguvu za giza. Yesu Kristo atashinda vita ya kiroho na atakuwa mfalme wa milele.

> "Nikaona mbinguni pana, na tazama, farasi mweupe, na yeye aliyempenya alikuwa akaitwa Mwaminifu na Kweli; anahukumu na kupigana kwa haki." (Ufunuo 19:11)

Danieli na Mtume Yohana walikuwa na maono ya kiroho ya kipevu, na wote waliona picha za ushindi wa Mungu na ufalme wa milele. Hata ingawa walikuwa katika nyakati na mazingira tofauti, maono yao yaliakisi ujumbe mmoja wa kipevu: ushindi wa Mungu juu ya falme za dunia na utawala wa Kristo utakaokuja.

1. Ushindi wa Mungu dhidi ya Falme za Dunia:

Danieli na Maono ya Falme za Dunia: Danieli aliona katika maono yake kwamba falme za dunia zitakuwa na nguvu kwa muda fulani, lakini mwishowe, ufalme wa Mungu utashinda na kudumu milele. Maono ya sanamu kubwa aliyoyaona mfalme Nebukadneza (Danieli 2) yanathibitisha kwamba falme za dunia zitafaulu kwa muda tu, lakini baada ya kufika mwisho wa zama, Mungu atasimamisha ufalme wake wa milele. Huu ni ufalme ambao hautaharibiwa na utasimama milele.

> "Na katika siku za wafalme hao, Mungu wa mbinguni atainua ufalme usioharibiwa milele, wala ufalme huu hautachukuliwa na watu; utaivunja na kuangamiza falme hizi zote, lakini yeye mwenyewe atasimama milele." (Danieli 2:44)

Hii inatoa picha ya utawala wa Mungu ambao utakuwa wa milele, na kwamba nguvu za dunia zitashindwa mbele ya utawala wa Mungu.

Yohana na Maono ya Ufungaji wa Shetani: Katika kitabu cha Ufunuo, Yohana aliona mapambano kati ya Kristo na Shetani na aliona ushindi wa Kristo. Hii inajidhihirisha zaidi katika Ufunuo 19:11-16, ambapo Yohana aliona Kristo akiwa mfalme mwenye nguvu anapokuja kumaliza utawala wa giza na shetani. Huu ni ushindi wa milele wa Mungu dhidi ya nguvu za giza.

> "Nikaona mbinguni pana, na tazama, farasi mweupe, na yeye aliyempenya alikuwa akaitwa Mwaminifu na Kweli; anahukumu na kupigana kwa haki. Macho yake yalikuwa kama miali ya moto, na katika kichwa chake kulikuwa na taji nyingi..." (Ufunuo 19:11-12)

Hapa, Yohana anaona Yesu kama mfalme anayekuja kumaliza enzi za falme za dunia na kumleta ufalme wa milele wa haki, ambao utadumu milele.

2. Maono ya Ufalme wa Mungu wa Milele:

Danieli na Ufalme wa Mungu: Danieli aliona maono ya Mfalme wa Adamu (Mwana wa Mtu) akileta utawala wa milele wa Mungu (Danieli 7:13-14). Huu ni ufalme wa Mungu ambao utazidi falme zote za dunia, na hauwezi kuangamizwa. Huu ni utawala wa haki, na utasimama milele.

> "Niliona katika maono yangu usiku, na tazama, na kama mwana wa Adamu akija kwa mawingu ya mbinguni; alikufa mbele ya huyo mzee, akaletiwa mbele yake. Naye alipokea enzi na utukufu na ufalme, ili watu wa kila kabila, taifa, na lugha wamtekeleze. Enzi yake ni enzi isiyo na mwisho, na ufalme wake hautaangamizwa." (Danieli 7:13-14)

Huu ni ujumbe wa tumaini na ushindi kwa watu wa Mungu, kwamba ufalme wa Mungu utasimama milele na hakuna nguvu ya dunia itakayoweza kuupinga.

Yohana na Maono ya Mbingu Mpya na Dunia Mpya: Yohana pia aliona maono ya mbingu mpya na dunia mpya, ambapo Mungu atakuwa na watu wake, na hakuna maumivu, huzuni, wala kifo. Huu ni utawala wa milele wa Mungu, ambapo shetani atakuwa ameshindwa na waumini watakuwa na amani ya milele katika utawala wa Mungu.

> "Nikaona mbingu mpya na dunia mpya; maana mbingu ya kwanza na dunia ya kwanza vilipita, na bahari haikuwepo tena. Nikaona mji mtakatifu, Yerusalemu mpya, ukishuka kutoka mbinguni kwa Mungu, ukiandaliwa kama bibi arusi aliyejiandaa kwa mumewe." (Ufunuo 21:1-2)

Maono haya yanaonyesha mwisho wa vita ya kiroho na ushindi wa Mungu, ambapo Mungu atakuwa na watu wake milele katika dunia mpya, isiyo na maumivu au huzuni.

3. Maono ya Kristo na Utukufu Wake:

Danieli na Maono ya Kristo: Katika maono ya Danieli, aliona picha ya Kristo akichukuliwa mbele ya Mungu Baba na kupewa enzi, utukufu, na ufalme. Hii inadhihirisha kuwa Kristo atashinda na atakuwa mfalme wa milele. Kristo anaitwa "Mwana wa Adamu," na atakuwa na mamlaka juu ya falme zote za dunia.

> "Niliona katika maono yangu usiku, na tazama, na kama mwana wa Adamu akija kwa mawingu ya mbinguni; alikufa mbele ya huyo mzee, akaletiwa mbele yake. Naye alipokea enzi na utukufu na ufalme..." (Danieli 7:13-14)

Hii ni picha ya Kristo kama mfalme mwenye enzi kuu anayekuja kuanzisha utawala wa milele wa Mungu.

Yohana na Maono ya Kristo Mfalme: Yohana aliona maono ya Kristo akirudi kwa utukufu, akishinda nguvu za giza, na kuleta ushindi wa milele. Katika Ufunuo 1:12-16, Yohana anaona Kristo kama mfalme mwenye utukufu, ambaye ana enzi juu ya dunia na atakuja kutawala milele.

> "Niliona, tazama, mtu aliye na sura ya Mwana wa Mtu, akiwa amevaa mavazi ya shaba, na mguu wake ulikuwa umevaa vazi la utukufu..." (Ufunuo 1:13)

Maono haya yanathibitisha utukufu wa Kristo kama Mfalme wa mfalme, na kwamba Kristo atarudi kumaliza vita dhidi ya shetani na kumleta utawala wa haki.

4. Mateso na Ushindi:

Danieli na Mateso: Danieli alikumbana na mateso kwa sababu ya uaminifu wake kwa Mungu, hasa alipopewa amri ya kutoshiriki maombi kwa Mungu mwingine isipokuwa mfalme, na alikamatwa na kutupwa kwenye shimo la simba. Lakini alikataa kupuuza imani yake na aliendelea kumtumikia Mungu, na Mungu alimuokoa.

> "Basi Danieli alikua kwenye shimo la simba. Mfalme alijua kuwa Mungu wake alikuwa na nguvu za kumwokoa, akasema, 'Mungu wa Danieli, ambaye unamtumikia daima, atakuokoa.'" (Danieli 6:16)

Ushindi wa Danieli ni picha ya ushindi wa Mungu juu ya mateso ya dunia. Mungu atakuwa na watu wake hata katika hali ngumu.

Yohana na Mateso: Yohana alikumbana na mateso pia kwa ajili ya imani yake, na alifungwa na mfalme Domiianu kwa ajili ya kumtumikia Kristo. Alijua mateso, lakini aliona maono ya tumaini ya ushindi wa Mungu. Katika Ufunuo 7:9-17, Yohana anaona maelfu ya watu wa Mungu wakisherehekea ushindi wao mbele ya Mungu, baada ya kutoka kwenye mateso ya dunia.

> "Heri wanapokwenda mbele, kwa maana wana haki zao za kisheria, na wameosha mavazi yao katika damu ya Mwana-Kondoo." (Ufunuo 7:15-17)

Maono haya yanathibitisha kwamba licha ya mateso, waumini wataona ushindi wa milele na watafurahi katika uwepo wa Mungu.

Hitimisho:

Danieli na Mtume Yohana walikuwa na maisha ya uaminifu kwa Mungu, na wote waliona maono makubwa ya mabadiliko ya ulimwengu, ushindi wa Mungu, na ufalme wa Kristo utakaokuja. Maono yao yaligusa masuala ya mwisho wa dunia, vita ya kiroho, na ushindi wa Mungu juu ya falme za dunia. Maono haya ni ya tumaini, yakithibitisha kwamba hata katika mateso na magumu, Mungu atakuwa na watu wake na atawaleta kwenye ushindi wa milele katika ufalme wake wa haki.

Iskanda Mkuu(Alexander the great ): Maisha, Historia ya Kidunia, na Uhusiano na Biblia

1. Maisha ya Alexander Mkuu

Kuzaliwa na Familia:

Alexander alizaliwa mnamo 20 Julai 356 KK huko Pella, mji mkuu wa Makedonia. Baba yake alikuwa Mfalme Philip II wa Makedonia, ambaye alianzisha jeshi lenye nguvu la Uyunani. Mama yake, Malkia Olympias, alikuwa mke wa nne wa Philip na mtu aliyempenda sana Alexander. Alimfundisha kwamba yeye ni mzao wa miungu, akihusishwa na Herakles (Hercules) na Zeus.

Elimu:

Alexander alipata elimu bora chini ya Aristotle, mwanafalsafa maarufu wa Kigiriki. Aristotle alimfundisha falsafa, sayansi, hisabati, na sanaa za kivita, jambo lililompa msingi wa akili na hekima iliyochangia uongozi wake wa kijeshi na kisiasa. Alexander pia alipenda sana maandiko ya Iliad ya Homer na alijiona kama mtu aliyeiga shujaa Achilles.

2. Safari ya Kijeshi na Mafanikio

Kupanda Mamlakani:

Mwaka 336 KK, baba yake Philip II aliuawa, na Alexander mwenye umri wa miaka 20 alichukua mamlaka kama mfalme wa Makedonia. Alianza kudhibiti Ugiriki kwa kuwakandamiza wapinzani na kuunda muungano wa mataifa ya Uyunani.

Ushindi Mkubwa wa Kijeshi:

1. Mapigano ya Granicus (334 KK): Ushindi wa kwanza dhidi ya Dola ya Uajemi.

2. Mapigano ya Issus (333 KK): Alexander alimshinda Mfalme wa Uajemi, Darius III, na kuanza kuvunja nguvu za Waajemi.

3. Kuhusiana na Misri (332 KK): Alifika Misri, akakaribishwa kama mkombozi, na kupewa jina la mungu na kufanywa farao. Huko alianzisha mji wa Alexandria, uliokuwa kitovu cha elimu na utamaduni.

4. Mapigano ya Gaugamela (331 KK): Ushindi huu ulihitimisha nguvu ya Uajemi, na Alexander akawa mtawala wa Milki kubwa zaidi duniani.

Wasadizi Wake:

Alexander alikuwa na makamanda waaminifu na wenye uwezo mkubwa, wakiwemo:

Hephaestion: Rafiki wake wa karibu na mshauri.

Parmenion: Jemadari mkuu wa jeshi lake.

Seleucus: Ambaye baadaye alianzisha Dola ya Seleucid.

Ptolemy I Soter: Aliyekuwa mfalme wa Misri baada ya kifo cha Alexander.

3. Uhusiano Wake na Biblia

Alexander hajatamkwa moja kwa moja katika Biblia, lakini matukio ya maisha yake yanatabiriwa au kuhusiana na maandiko ya kidini:

1. Unabii wa Danieli:

Katika Danieli 8:5-8, 21, pembe kubwa ya mbuzi inamtaja Alexander kama mfalme wa Milki ya Uyunani. Maono hayo pia yanatabiri kuwa baada ya kifo chake, milki yake itagawanywa kwa sehemu nne, jambo lililotokea kihistoria.

2. Historia ya Yosefo:

Yosefo, mwanahistoria Myahudi, anasema kwamba Alexander alipotembelea Yerusalemu, alikaribishwa na kuheshimiwa na makuhani wa Kiyahudi. Walimwonyesha maandiko ya Danieli yanayomtaja, na kwa sababu hiyo, Alexander aliwahurumia Wayahudi na hakuangamiza mji wao.

3. Madhara ya Hellenismu:

Utawala wa Alexander ulisababisha kuenea kwa utamaduni wa Kiyunani (Hellenism) katika Mashariki ya Kati. Hii iliathiri jamii za Kiyahudi kwa changamoto za tamaduni na dini, hasa wakati wa madhehebu ya Mafarisayo na Masadukayo.

4. Kifo cha Alexander

Alexander alikufa akiwa na umri wa miaka 32 mnamo 323 KK huko Babylon (Iraq ya sasa). Sababu ya kifo chake bado ni mjadala:

Baadhi wanadai alifariki kutokana na malaria au homa ya matumbo.

Wengine wanashuku sumu au uchovu wa mwili kutokana na majeraha ya vita na safari ndefu.

5. Maisha Baada ya Kifo Chake

Milki ya Alexander iligawanywa kati ya majemadari wake wanne, maarufu kama Diadochi:

Ptolemy: Alipewa Misri.

Seleucus: Alipewa Mesopotamia na Asia ya Kati.

Antigonus: Alidhibiti Ugiriki na Asia Ndogo.

Cassander: Alidhibiti Makedonia.

Mgawanyiko huu ulitimiza unabii wa Danieli 8:22 kwamba milki hiyo ingegawanyika katika falme nne dhaifu.

Nukuu za Vitabu vya Kihistoria na Kimaandiko

Arrian, The Campaigns of Alexander: Maandishi ya kihistoria kuhusu kampeni zake za kijeshi.

Josephus, Antiquities of the Jews: Inasimulia kuhusu uhusiano wa Alexander na Wayahudi.

Biblia: Danieli 7, 8, na 11, ambavyo vinatabiri ushindi wake na mgawanyiko wa milki yake.

Plutarch, Life of Alexander: Wasifu wa Alexander unaojulikana zaidi.

Hitimisho

Alexander Mkuu hakuwa tu mfalme na mshindi wa kijeshi, bali pia mtu aliyebadilisha historia ya ulimwengu. Aliunganisha tamaduni mbalimbali, na athari za Hellenismu zinaonekana hata leo. Katika muktadha wa Biblia, Alexander alitayarisha njia kwa matukio muhimu ya kihistoria na ya kidini, hasa kuibuka kwa Dola ya Kirumi na kuenea kwa Ukristo.

Maisha ya Paulo Mtume

Hapa tunapanua zaidi maelezo ya maisha ya Mtume Paulo, tukifafanua zaidi kila hatua na mambo yaliyojiri katika maisha yake. Maelezo haya yamegawanywa kwa vipengele vyenye undani mkubwa, yakilenga kukidhi haja ya ufafanuzi wa kina kuhusu maisha yake.

---

1. Asili na Mazingira Yaliyomlea Paulo

a) Kuzaliwa Tarso

Paulo alizaliwa Tarso, mji ulio maarufu kwa biashara na elimu. Tarso ulikuwa kituo muhimu cha utamaduni wa Kigiriki na falsafa, jambo lililompa Paulo fursa ya kukua katika mazingira yenye ushawishi wa Kiyahudi na Kigiriki.

Ingawa Biblia haiwezi kueleza kwa kina kuhusu familia yake, tunaweza kuhitimisha kwamba familia yake ilikuwa na ushawishi mkubwa wa kidini. Walifuata sheria ya Musa kwa ukamilifu na walimlea Paulo kwa misingi ya imani ya Kiyahudi.

b) Uraia wa Kirumi

Uraia wa Kirumi uliwaruhusu watu kuwa na haki nyingi, ikiwa ni pamoja na kutoshtakiwa bila ushahidi na haki ya kukata rufaa kwa Kaisari. Huu ulikuwa urithi wa nadra kwa Myahudi, na Paulo alitumia uraia wake kulinda huduma yake mara nyingi (Matendo 16:37-39, 22:25-29).

c) Elimu

Paulo alisomea chini ya Gamalieli, ambaye alikuwa mmoja wa Mafarisayo maarufu wa wakati wake. Mafunzo yake yaliyojikita Yerusalemu yalihusisha ufahamu wa sheria ya Torati, desturi za Kiyahudi, na mifumo ya kidini ya Israeli.

Elimu ya Paulo haikuwa ya kawaida. Aliweza kusoma na kuandika Kiebrania, Kigiriki, na Kilatini, jambo lililomwezesha kushirikiana na watu wa tamaduni mbalimbali kwa urahisi.

---

2. Maisha Kabla ya Kristo

a) Hali Yake ya Kiroho

Paulo alijihesabu kuwa Mfarisayo wa kiwango cha juu, mfuasi wa sheria, na mwenye bidii kwa ajili ya Mungu (Wafilipi 3:4-6). Aliona kazi yake ya kuwatesa Wakristo kuwa sehemu ya utii wake kwa Mungu.

b) Mateso ya Wakristo

Paulo alihusika moja kwa moja katika mateso ya Wakristo wa awali. Tukio la kuuawa kwa Stefano linaonyesha nafasi yake ya uongozi katika kuwatesa Wakristo (Matendo 7:58–8:3).

Alionekana kuwa kiongozi wa juhudi za kuzuia Ukristo kuenea, akiwakamata wanafunzi wa Yesu na kuwafunga gerezani.

---

3. Uongofu wa Paulo

a) Safari ya Damasko

Paulo alipokea barua kutoka kwa baraza la Kiyahudi (Sanhedrini) ili kuwakamata Wakristo wa Damasko. Hii ilikuwa safari iliyokusudiwa kudhoofisha kanisa.

Akiwa njiani, alikutana na mwanga wa mbinguni na sauti ya Yesu Kristo: “Sauli, Sauli, kwa nini unanitesa?” (Matendo 9:4). Tukio hili lilimfanya kupofuka kwa siku tatu, kuonyesha hali ya kiroho aliyokuwa nayo kabla ya uongofu wake.

b) Maono na Kubatizwa

Yesu alimpa Anania maono ya kumhudumia Paulo. Anania alikwenda kwa Paulo, akamweka mikono juu yake, na Paulo alipokea kuona kwake tena.

Paulo alibatizwa mara moja, akaanza kuhubiri Injili (Matendo 9:17-20).

c) Mabadiliko Baada ya Uongofu

Paulo alibadilika kutoka kuwa mtesaji wa Ukristo hadi kuwa mhubiri mkuu wa Injili. Alitumia muda wake mwingi kuhubiri na kushuhudia kuhusu Yesu Kristo aliyefufuka.

---

4. Safari za Kimisheni za Paulo

Huduma ya Paulo inajulikana kwa safari zake nne kuu za kimisheni, ambazo zilisaidia kueneza Ukristo katika ulimwengu wa wakati huo.

a) Safari ya Kwanza (47–48 BK)

Paulo alisafiri na Barnaba kwenda Kupro na Asia Ndogo (modern-day Uturuki). Walianzisha makanisa huko Pisidia, Ikonio, Listra, na Derbe.

Wakati huu, Paulo alikabiliana na upinzani mkubwa kutoka kwa Wayahudi na wapagani, lakini alibaki imara katika kuhubiri.

b) Safari ya Pili (49–52 BK)

Paulo alisafiri na Sila, Luka, na Timotheo kupitia Makedonia, ambapo alianzisha makanisa huko Filipi, Thesalonike, na Beroya.

Alitembelea Athene na kushiriki katika kiforum cha kifalsafa kwenye Areopago, ambapo alihubiri kuhusu Mungu mmoja wa kweli kwa wasomi wa Kigiriki (Matendo 17:16-34).

c) Safari ya Tatu (53–57 BK)

Aliimarisha makanisa aliyoyaanzisha, hasa huko Efeso, ambako alikaa kwa muda mrefu zaidi. Katika safari hii, Paulo aliandika baadhi ya nyaraka zake muhimu kama Wagalatia na Warumi.

d) Safari ya Nne (58–60 BK, Kufungwa)

Paulo alikamatwa Yerusalemu baada ya Wayahudi kuanzisha machafuko dhidi yake. Alifungwa Kaisaria kwa miaka miwili na hatimaye alisafirishwa kwenda Roma kwa rufaa kwa Kaisari.

---

5. Nyaraka na Mafundisho ya Paulo

a) Maudhui Makuu ya Nyaraka

Wokovu kwa Neema: Paulo alisisitiza kuwa wokovu ni kwa neema kupitia imani, si kwa matendo ya sheria (Warumi 3:23-24).

Umuhimu wa Msalaba: Paulo alifundisha kuwa msalaba wa Kristo ni msingi wa Injili (1 Wakorintho 1:18).

Umoja wa Kanisa: Alifundisha kwamba waumini wote, Wayahudi na Mataifa, ni mwili mmoja katika Kristo (Waefeso 2:14-16).

b) Nyaraka Kuu

Warumi: Mafundisho ya msingi kuhusu haki kwa imani.

1 & 2 Wakorintho: Maelekezo kuhusu maisha ya kanisa na vipawa vya Roho.

Wagalatia: Kukataa sheria ya Torati kama msingi wa wokovu.

Wafilipi: Furaha katika Kristo hata katika mateso.

1 & 2 Timotheo na Tito: Maelekezo kwa viongozi wa kanisa.

---

6. Kifo cha Paulo

Paulo aliuawa mjini Roma wakati wa mateso dhidi ya Wakristo yaliyofanywa na Kaisari Nero kati ya mwaka 64-68 BK. Kwa sababu ya uraia wake wa Kirumi, Paulo alihukumiwa adhabu ya kukatwa kichwa badala ya kusulubiwa.

---

7. Urithi wa Paulo

Paulo alianzisha makanisa zaidi ya 20 katika safari zake.

Aliandika nyaraka nyingi ambazo zimekuwa msingi wa mafundisho ya Kikristo.

Uthabiti wake wa imani, licha ya mateso makali, umeendelea kuwa mfano wa kuigwa na Wakristo wa vizazi vyote.

---

Maisha ya Paulo yanatoa somo la mabadiliko makubwa yanayoweza kutokea kwa mtu anapokutana na Kristo. Kutoka kuwa mtesaji wa kanisa, aligeuka kuwa mtume wa mataifa, akihubiri Injili kwa ujasiri na upendo mkubwa.

Maisha ya Petro mtume wa Yesu

Mtume Petro, anayejulikana kwa majina kama Simoni Petro, Simoni Bar-Yona, au Kefasi (jina la Kiebrania linalomaanisha "Jiwe"), alikuwa mmoja wa mitume wa Yesu Kristo na kiongozi muhimu katika kanisa la awali la Kikristo. Historia yake ni hadithi ya safari ya kiroho kutoka mwanzo wake wa unyenyekevu kama mvuvi hadi kuwa nguzo ya Ukristo wa mapema. Hapa tunachambua maisha yake kwa undani zaidi:

---

Maisha ya Awali

1. Familia na Asili

Petro alizaliwa huko Bethsaida, mji wa wavuvi ulioko kaskazini mwa Bahari ya Galilaya. Baba yake aliitwa Yona (au Yohane), na alikuwa na ndugu mmoja, Andrea, ambaye pia alikuwa mfuasi wa Yesu. Petro aliolewa, na Yesu alitembelea nyumba yake mara kadhaa, akiwemo siku alipomponya mama mkwe wake aliyekuwa na homa kali (Mathayo 8:14-15).

2. Kazi ya Uvuvi

Petro alikuwa mvuvi wa kawaida. Kazi yake ilimfundisha uvumilivu, bidii, na kutegemea mazingira—tabia ambazo baadaye zingemsaidia katika huduma ya kiroho.

3. Mwaliko wa Yesu

Yesu alipokutana na Petro mara ya kwanza, alimwambia: "Wewe ni Simoni mwana wa Yona; utaitwa Kefa," jina linalomaanisha mwamba (Yohana 1:42). Baadaye, Petro alimfuata Yesu alipomwambia, "Nifuate, nami nitakufanya kuwa mvuvi wa watu" (Mathayo 4:19).

---

Huduma na Maisha ya Kikristo

Uhusiano wa Karibu na Yesu

Petro alikuwa mmoja wa mitume watatu wa ndani walio karibu zaidi na Yesu, pamoja na Yakobo na Yohana. Mara nyingi walishiriki matukio muhimu, kama:

Ufufo wa binti wa Yairo (Marko 5:37).

Kubadilika sura kwa Yesu (Mathayo 17:1-9).

Kuomba pamoja na Yesu kwenye bustani ya Gethsemane kabla ya kusulubiwa kwake (Marko 14:33-42).

Tabia ya Petro

Petro alikuwa mwenye shauku, mchangamfu, na mara nyingi msemaji wa mitume. Alikuwa na bidii katika kuonyesha imani yake, lakini pia alionyesha udhaifu wa kibinadamu:

Imani na Hofu: Petro alitembea juu ya maji akimfuata Yesu lakini akaanza kuzama alipokosa imani (Mathayo 14:28-31).

Kukiri kwa Imani: Alikuwa wa kwanza kumtambua Yesu kama Kristo, Mwana wa Mungu aliye hai (Mathayo 16:16).

Mkanaji wa Yesu: Hata hivyo, alionyesha hofu alipotabiriwa kuwa atamkana Yesu mara tatu kabla ya jogoo kuwika (Luka 22:54-62).

Miujiza ya Petro

Katika huduma yake, Petro alitenda miujiza mingi kupitia nguvu ya Roho Mtakatifu, ikiwemo:

1. Kumponya kiwete: Alimponya mtu aliyekuwa kiwete tangu kuzaliwa karibu na lango la Hekalu (Matendo 3:1-10).

2. Kufufua Tabitha/Dorkasi: Mwanamke aliyeheshimiwa kwa matendo yake mema alifufuliwa kutoka kwa wafu kupitia maombi ya Petro (Matendo 9:36-42).

3. Kufungua milango ya Watu wa Mataifa kwa Injili: Petro alipokea ufunuo kwamba injili ni kwa kila mtu, si kwa Wayahudi pekee. Alibatiza Kornelio, jemadari wa Kirumi, na familia yake baada ya kuona maono (Matendo 10:1-48).

Pentekoste na Hotuba ya Petro

Siku ya Pentekoste, Petro alihubiri hotuba yenye nguvu iliyoelezea kufufuka kwa Yesu na kazi ya Roho Mtakatifu. Hotuba hii ilisababisha watu zaidi ya 3,000 kugeuka na kubatizwa (Matendo 2:14-41).

---

Uongozi wa Kanisa la Kwanza

1. Msingi wa Kanisa

Yesu alimtangaza Petro kama "mwamba" wa kanisa lake, akisema: "Wewe ndiwe Petro, na juu ya mwamba huu nitalijenga kanisa langu" (Mathayo 16:18).

2. Safari za Kimisionari

Petro alisafiri sehemu mbalimbali akieneza Injili, akiwemo Samaria, Lida, Yafa, na Antiokia. Alishirikiana na mitume wengine kama Paulo katika kujenga makanisa na kuimarisha imani.

3. Majaribu na Mateso

Petro alikumbana na mateso makubwa kwa imani yake. Alifungwa gerezani mara kadhaa, lakini mara zote alikombolewa kwa nguvu za Mungu, mara nyingine kupitia malaika (Matendo 12:1-19).

4. Barua za Petro

Petro aliandika barua mbili (1 Petro na 2 Petro) zilizojumuishwa katika Agano Jipya. Barua hizi zinafundisha juu ya imani, uvumilivu wa mateso, na matumaini ya kurudi kwa Kristo.

---

Kifo cha Petro

Petro alikufa shahidi huko Roma wakati wa utawala wa Kaisari Nero, takriban mwaka 64-68 BK. Kulingana na mapokeo ya Kikristo, alisulubiwa kichwa chini, kwa ombi lake mwenyewe, akihisi hastahili kufa kama Yesu.

---

Mafunzo Kutoka kwa Maisha ya Petro

1. Neema ya Mungu Inabadilisha

Petro anatufundisha jinsi Mungu anavyoweza kumchukua mtu wa kawaida, aliyejaa udhaifu, na kumgeuza kuwa kiongozi wa kiroho mwenye nguvu.

2. Kujifunza kutoka kwa Kushindwa

Ingawa Petro alimkana Yesu, alitubu na kuimarishwa kuwa nguzo ya kanisa. Hii inaonyesha rehema ya Mungu kwa wanaotubu.

3. Kushikilia Imani

Petro alihimiza Wakristo kuvumilia mateso na kushikilia imani yao hata mbele ya majaribu makubwa.

---

Maisha ya Mtume Petro ni mfano wa ukuaji wa kiroho, ushuhuda wa neema ya Mungu, na wito wa huduma isiyo na masharti kwa Kristo. Alikuwa mwanadamu mwenye mapungufu, lakini kupitia Kristo alikua kuwa "mwamba" wa kanisa.

Mtume Petro alikuwa na nafasi ya kipekee katika historia ya Ukristo wa mapema, si tu kama mmoja wa mitume wa Yesu, bali pia kama mtu aliyejifunza kutoka kwa Yohana Mbatizaji na aliyetatizika mwanzoni kuelewa mpito kati ya Sheria za Kiyahudi na neema ya wokovu kupitia imani. Hapa kuna maelezo ya kina kuhusu vipengele hivyo:

---

Petro kama Mwanafunzi wa Yohana Mbatizaji

1. Mwelekeo wa Kiroho

Petro alikuwa miongoni mwa wale waliovutiwa na huduma ya Yohana Mbatizaji, ambaye alihubiri toba na ubatizo kama maandalizi ya ujio wa Masihi. Ingawa hakuna maandiko yanayosema moja kwa moja kwamba Petro alikuwa mwanafunzi rasmi wa Yohana, historia na maandiko yanadokeza kwamba Andrea, ndugu wa Petro, alikuwa mfuasi wa Yohana (Yohana 1:35-40). Andrea aliposikia ushuhuda wa Yohana kuhusu Yesu kuwa Mwana-Kondoo wa Mungu, alimfuata Yesu na baadaye akamleta Petro kwake (Yohana 1:41-42).

2. Hii Ilivyomwandaa kwa Yesu

Mafundisho ya Yohana yaliandaa Petro kuelewa umuhimu wa toba na wokovu. Wito wa Yohana kwa watu kutubu dhambi zao na kujiandaa kwa Masihi ulisaidia kujenga msingi wa uelewa wa kiroho wa Petro.

---

Petro na Mgogoro na Paulo kuhusu Wokovu na Sheria za Kiyahudi

1. Msingi wa Mgogoro

Katika kanisa la mapema, suala la kufuata Sheria za Kiyahudi lilizua mjadala mkubwa. Wakristo wengi wa Kiyahudi waliamini kuwa wokovu ulitegemea siyo tu imani kwa Kristo, bali pia utiifu kwa Sheria za Musa, kama tohara na chakula kilicho safi.

Petro mwanzoni alionekana kuegemea upande wa kuunga mkono baadhi ya desturi za Kiyahudi hata kwa waumini wa Mataifa. Hii ilimfanya ajikute katika mgogoro na Mtume Paulo, ambaye alisisitiza kuwa wokovu unatokana na neema kupitia imani pekee, pasipo Sheria (Wagalatia 2:11-14).

2. Kisa cha Antiokia

Paulo alimkosoa Petro hadharani huko Antiokia kwa sababu ya tabia yake ya kujiondoa na kutokula pamoja na waumini wa Mataifa wakati Wayahudi walipokuwa karibu. Petro alionekana kuwa na hofu ya kukosolewa na wale waliokuwa wanashikilia Sheria za Kiyahudi. Paulo alisema:

> “Lakini nilipoona kuwa hawatembei sawasawa na kweli ya Injili, nilimwambia Kefa mbele ya wote...” (Wagalatia 2:14).

3. Suluhu ya Mgogoro

Hili lilikuwa jambo la muhimu sana katika kusisitiza kuwa wokovu si jambo la matendo ya Sheria, bali neema ya Mungu kwa imani kwa Kristo. Mgogoro huu ulisaidia kuweka msimamo wa kanisa kuwa waumini wa Mataifa hawapaswi kufuata Sheria za Kiyahudi ili kupata wokovu (Matendo 15:7-11). Petro mwenyewe alisimama na kutetea maono haya kwenye Mkutano wa Yerusalemu, akisema:

> “Basi kwa nini sasa mnataka kumjaribu Mungu kwa kuweka nira shingoni mwa wanafunzi, nira ambayo baba zetu wala sisi wenyewe hatukuweza kuistahimili?” (Matendo 15:10).

---

Maono ya Petro (Matendo 10:9-16)

1. Asili ya Maono

Petro alipokuwa akiomba juu ya paa la nyumba huko Yafa, aliona maono: kitambaa kikubwa kikishuka kutoka mbinguni kikiwa na aina mbalimbali za wanyama, ndege, na viumbe wa baharini. Sauti ilimwambia:

> “Simoni, amka, chinja ule!”

Petro alikataa, akisema kuwa hajawahi kula kitu chochote kichafu au kisicho safi. Sauti ilimjibu mara tatu:

“Vilivyo safishwa na Mungu, usiviite najisi” (Matendo 10:15).

2. Tafsiri ya Maono

Maono haya yalikuwa maandalizi ya kumtembelea Kornelio, jemadari wa Kirumi ambaye alikuwa wa kwanza wa Mataifa kubatizwa na kupokea Roho Mtakatifu. Petro alitambua kwamba ujumbe wa wokovu kupitia Yesu Kristo haukuwa tu kwa Wayahudi, bali kwa mataifa yote.

Alisema:

> “Kwa kweli, natambua kuwa Mungu hana upendeleo, bali katika kila taifa mtu amchaye na kutenda haki hukubaliwa naye” (Matendo 10:34-35).

3. Athari za Maono

Tukio hili lilikuwa hatua ya kihistoria kwa kanisa la Kikristo. Lilifungua mlango wa mataifa kujiunga na Ukristo bila kufuata Sheria za Kiyahudi, likisisitiza kwamba wokovu ni kwa neema kupitia imani, bila kujali asili ya mtu.

---

Mafunzo Kutoka Kwa Maisha ya Petro

1. Kujifunza na Kukua Kiimani

Petro hakuzaliwa akiwa kiongozi mkamilifu. Alianza kama mvuvi wa kawaida, mwenye mapungufu mengi, lakini aliendelea kujifunza kutoka kwa Yesu, Yohana Mbatizaji, na hata wenzake kama Paulo.

2. Nafasi ya Maono ya Kiroho

Maono ya Petro yalionyesha jinsi Mungu anavyofunua mapenzi yake hatua kwa hatua, akisaidia kanisa kuelewa mpito kutoka kwa Sheria hadi Neema.

3. Kukubali Marekebisho

Petro alionyesha unyenyekevu kwa kukubali kukosolewa na Paulo na kujifunza kutokana na makosa yake. Hii ni changamoto kwa viongozi wa kiroho leo kujifunza kuwa na mioyo ya unyenyekevu na kujifunza kutokana na changamoto.

Maisha ya Petro yanabaki kuwa mfano wa ukuaji wa kiroho na uongozi unaotegemea neema ya Mungu. Alijifunza kutoka kwa walimu wake na matukio ya maisha, na akatoa mchango mkubwa kwa kusimamia ukweli wa Injili kwa ulimwengu wote.

vita vya Israel na Iran chanzo ni nini?

Chimbuko la vita kati ya Israeli na jirani zake lina mizizi ya kihistoria, kidini, na kisiasa ambayo imejengeka kwa muda mrefu. Sababu kuu za migogoro hiyo ni:

1. Mgogoro wa Ardhi

Mgogoro mkubwa ni madai ya ardhi, hasa katika eneo la Palestina. Baada ya Vita vya Pili vya Dunia, mwaka 1947 Umoja wa Mataifa ulipitisha mpango wa kugawa ardhi ya Palestina ili kuanzisha taifa la Israeli na taifa la Kiarabu, lakini Waarabu wengi walikataa mpango huo. Kuanzishwa rasmi kwa taifa la Israeli mwaka 1948 kulisababisha vita vya mara kwa mara kati ya Israeli na nchi jirani za Waarabu (Misri, Syria, Lebanon, na Jordan) ambazo zilipinga kuwepo kwake.

2. Mambo ya Kidini

Mji wa Yerusalemu una umuhimu wa kipekee kwa dini kuu tatu za Uislamu, Ukristo, na Uyahudi. Mgogoro wa kudhibiti mji huo ni sababu nyingine muhimu ya migogoro, kwani pande zote zinadai haki za kiroho na kihistoria juu ya maeneo matakatifu.

3. Kujitawala kwa Wapalestina

Hadi leo, Wapalestina wanadai kujitawala kamili katika maeneo ya Ukingo wa Magharibi na Ukanda wa Gaza, maeneo yaliyokaliwa na Israeli baada ya Vita ya Siku Sita ya 1967. Wanaopinga wanadai kuwa Wapalestina wanapaswa kuwa na taifa lao huru, na kwamba ujenzi wa makazi ya Wayahudi katika maeneo haya unaendelea kuzidisha mvutano.

4. Siasa za Kikanda

Israeli imekuwa na uhusiano mgumu na nchi za Kiarabu jirani ambazo kwa muda mrefu zimeunga mkono madai ya Wapalestina. Hata hivyo, hali imebadilika kidogo katika miaka ya hivi karibuni kwa baadhi ya nchi za Kiarabu (kama vile Misri na Jordan) kuanzisha mikataba ya amani na Israeli, ingawa hali hiyo haijatatua kikamilifu tatizo la Wapalestina.

Nini kifanyike kuzuia mgogoro huu:

1. Mazungumzo ya Kisiasa na Diplomasia

Kufufua juhudi za kidiplomasia kwa mazungumzo ya pande mbili, yanayojumuisha Israeli, Palestina, na mataifa ya kimataifa, inaweza kuwa hatua ya muhimu katika kupata suluhisho la muda mrefu. Pande zote zinapaswa kuonyesha utayari wa kufanya mazungumzo na kupata makubaliano yanayoheshimu haki za kijamii na kisiasa za kila upande.

2. Ufumbuzi wa Nchi Mbili

Suluhisho la nchi mbili (Israeli na Palestina) bado linaungwa mkono na jumuiya ya kimataifa kama njia bora zaidi ya kupata amani ya kudumu. Ingehitaji kuunda taifa huru la Palestina linaloishi kwa amani kando ya Israeli, huku wakiheshimu mipaka salama na haki za kila mmoja.

3. Kuhusisha Nguvu za Kimataifa

Jumuiya ya kimataifa, kupitia Umoja wa Mataifa na mashirika mengine, inaweza kushawishi pande zote kuacha matumizi ya nguvu na badala yake kukubali taratibu za amani. Udhibiti wa ujenzi wa makazi ya walowezi, na kuondolewa kwa kizuizi cha kijeshi na kiuchumi kwa Wapalestina, ni hatua za kiutendaji ambazo zinaweza kusaidia.

4. Kujenga Uelewa wa Kidini na Kitamaduni

Migogoro hii pia ina mizizi ya kidini. Juhudi za kujenga uelewa wa kidini na kuhimiza kuvumiliana zinaweza kusaidia kupunguza mivutano. Viongozi wa kidini wana jukumu la kuwa mstari wa mbele katika kukuza ujumbe wa amani na kuheshimiana.

5. Kuimarisha Uchumi wa Maeneo ya Wapalestina

Kusaidia maendeleo ya kiuchumi katika maeneo ya Wapalestina kunaweza kupunguza hisia za kutengwa na ukosefu wa matumaini, ambao mara nyingi huimarisha migogoro. Miradi ya maendeleo na uwekezaji katika miundombinu na huduma za kijamii ni njia moja ya kupunguza shinikizo za kiuchumi ambazo zinachochea hasira na ghasia.

Kupata amani ya kudumu kunahitaji uvumilivu, uamuzi wa kisiasa, na utayari wa pande zote kujadiliana bila masharti magumu.

Mvutano kati ya Israeli na Iran ni mgumu, na hauna mshindi wa wazi ikiwa utaishia katika mgogoro wa kijeshi mkubwa. Sababu za migogoro yao ni nyingi, ikiwa ni pamoja na masuala ya kijiografia, ushawishi wa kimataifa, na siasa za ndani. Hapa ni mambo ya kuzingatia kuhusu nani anaweza "kupigwa" au kupata hasara kubwa ikiwa vita vya moja kwa moja vitatokea:

Israeli

Nguvu za Kijeshi: Israeli ina moja ya majeshi yenye nguvu zaidi duniani, yenye teknolojia ya hali ya juu, ikiwemo mifumo ya ulinzi ya Iron Dome na uwezo wa nyuklia (ambao haujadhibitishwa rasmi). Wanasaidiwa pia na Marekani kijeshi na kisiasa, ambayo ni mshirika mkubwa wa Israeli.

Ulinzi wa Hewa: Mfumo wa ulinzi wa anga wa Israeli (Iron Dome, David's Sling, na Arrow) umeonyesha uwezo mkubwa wa kuzuia mashambulizi ya makombora kutoka kwa maadui wa karibu kama Hamas na Hezbollah.

Usaidizi wa Kimataifa: Israeli ina uungwaji mkono mkubwa wa kisiasa na kijeshi kutoka kwa mataifa ya Magharibi, hususan Marekani. Hii inaweza kuwapa faida kubwa ikiwa vita vitatokea.

Iran

Nguvu ya Kijeshi na Ushirika wa Kikanda: Iran ina majeshi yenye nguvu, lakini sio ya kisasa kama Israeli. Iran ina vikundi vingi vya washirika kama Hezbollah nchini Lebanon, na wapiganaji wa kishia katika nchi kama Iraq na Syria, ambao wanaweza kuitumia kujibu mashambulizi kwa njia ya kivita au vita vya kando.

Mipango ya Nyuklia: Iran imekuwa ikikumbwa na vikwazo kutokana na mpango wake wa nyuklia. Ingawa hawana uwezo wa kinyuklia, mradi huo umeongeza mvutano wa kimataifa, hasa na Israeli ambayo imepinga kabisa Iran kumiliki nyuklia.

Hali ya Ndani ya Nchi: Uchumi wa Iran umeathiriwa na vikwazo vya kimataifa, jambo linaloweza kudhoofisha uwezo wake wa kudumu kwenye vita vya muda mrefu. Pia, migogoro ya ndani inaweza kudhoofisha ufanisi wake wa kijeshi endapo vita vya muda mrefu vitazuka.

Nini Kinaweza Kutokea?

Ikiwa kutatokea vita vya moja kwa moja:

Iran inaweza kushambuliwa vikali na Israeli, hasa kwa njia ya anga na makombora ya masafa marefu. Israel imeonyesha mara kwa mara kuwa na uwezo wa kushambulia malengo ya mbali, kama vile vinu vya nyuklia vya Iraq (1981) na Syria (2007).

Iran inaweza kujibu kwa kutumia washirika wake wa kikanda kama vile Hezbollah na wapiganaji wa Syria na Iraq kushambulia Israeli kwa makombora au vita vya ardhini. Hii inaweza kuifanya Israeli kuingia kwenye mgogoro wa pande nyingi.

Matokeo:

Kama kutatokea vita vya moja kwa moja, Israeli inaweza kufanya mashambulizi makubwa ya awali na kuharibu miundombinu muhimu ya Iran, lakini Iran pia inaweza kusababisha uharibifu mkubwa kwa Israeli kupitia washirika wake wa kikanda na makombora.

Kwa kuwa Israeli ina uungwaji mkono wa kimataifa, ina uwezekano mkubwa wa kupata msaada wa haraka, lakini Iran inaweza kutumia vita vya muda mrefu (proxy war) kuisumbua Israeli kwa muda mrefu.

Hakuna mshindi wa wazi, lakini vita kati yao vitakuwa na madhara makubwa kwa pande zote mbili, na huenda vikaleta athari mbaya zaidi kwa ukanda mzima wa Mashariki ya Kati na hata zaidi. Njia bora ni kuepuka mgogoro kwa diplomasia na mashauriano.

Historia fupi ya mtu MKUU wa Mungu Kathryn Kuhlman

Kathryn Kuhlman alizaliwa Mei 9, 1907, huko Johnson County, Missouri, katika familia ya Joseph Adolph Kuhlman na Emma Walkenhorst. Alikuwa wa asili ya Kijerumani. Alikulia katika jamii ya Waprotestanti na akiwa na umri wa miaka 14, alihisi wito wa kiroho, hali iliyomsukuma kuanza huduma ya injili akiwa bado mchanga.

Huduma Yake ya Kiinjilisti

Alianza huduma yake akiwa na dada yake na shemeji yake huko Idaho, wakihubiri katika makanisa na mikutano ya kiroho. Kathryn Kuhlman alikuja kujulikana zaidi kupitia huduma zake za uponyaji wa kiimani (faith healing). Aliamini sana kwamba Mungu anaponya kupitia imani na maombi, na watu wengi waliodhuria huduma zake walidai kupona kutokana na magonjwa mbalimbali, jambo ambalo liliongeza umaarufu wake.

Kuhlman alitembelea miji mingi Marekani na nchi nyingine kati ya miaka ya 1940 na 1970, akiendesha mikutano maarufu ya kiroho, maarufu kama Healing Crusades. Alianza kipindi maarufu cha televisheni kilichoitwa I Believe in Miracles kilichorushwa kwenye runinga za kitaifa miaka ya 1960 na 1970, na pia alisimamia kipindi cha redio cha nusu saa ambacho kilijumuisha nyimbo za ibada na mahubiri ya neno la Mungu.

Matukio Makuu ya Kihistoria katika Huduma Yake

Katika huduma zake, watu walishuhudia miujiza mingi ya uponyaji. Alipohudumu, mara nyingi watu waliripotiwa kuanguka chini kama ishara ya Roho Mtakatifu kuwagusa (slain in the Spirit), hali ambayo ilijulikana sana katika huduma za Kuhlman. Katika kitabu chake cha kwanza, I Believe in Miracles kilichochapishwa mwaka 1962, Kuhlman alielezea visa mbalimbali vya uponyaji vilivyokuwa vimeripotiwa na kuthibitishwa kimatibabu.

Kuhlman aliandika vitabu vingine kadhaa, ikiwa ni pamoja na God Can Do It Again (1969), Nothing Is Impossible with God (1974), na Never Too Late (1975), vyote vikiwa na simulizi za watu waliopokea miujiza ya uponyaji katika huduma zake. Makadirio yanaonyesha kwamba zaidi ya watu milioni mbili waliripotiwa kuponywa kupitia huduma zake za kiroho.

Ndoa Yake

Ndoa ya Kuhlman ilikuwa na changamoto nyingi. Mwaka 1938, alifunga ndoa na Burroughs Waltrip, mhubiri kutoka Texas, ambaye alikuwa ameacha familia yake ili kumfuata Kathryn. Hata hivyo, ndoa yao haikuwa na furaha, na Kuhlman mwenyewe alikiri kwamba hakuwahi kupata amani kuhusu ndoa hiyo. Alipitia changamoto nyingi za kiroho kutokana na ndoa hiyo, na walitengana rasmi mwaka 1948. Katika mahojiano baadaye, alieleza kwamba alikuwa na majuto makubwa kuhusu uamuzi huo, na kwamba haikuwa mapenzi ya Mungu.

Kifo na Urithi Wake

Mwaka 1975, Kathryn Kuhlman alipatwa na matatizo ya moyo. Alifanyiwa upasuaji mkubwa wa moyo mjini Tulsa, Oklahoma, lakini alifariki Februari 20, 1976, akiwa na umri wa miaka 68. Baada ya kifo chake, shirika lake, The Kathryn Kuhlman Foundation, liliendelea kwa muda lakini baadaye lilifunga milango yake mwaka 2016 kutokana na ukosefu wa fedha.

Kuhlman aliacha alama kubwa kwenye ulimwengu wa Ukristo, hasa kupitia mchango wake kwenye harakati za kipentekoste na kiroho. Wahubiri wengi, akiwemo Benny Hinn, waliathiriwa sana na huduma zake na walimwona kama mfano wa mtu aliyeongozwa na nguvu za Roho Mtakatifu.

KUSUDI lililo FICHIKA

“5Na tazama, Sauli akaja akifuata ng’ombe kutoka kondeni; naye Sauli akauliza, Watu hawa wana nini, hata wakalia? Wakamwambia maneno ya watu wale wa Yabeshi” (1 Samweli 11:5).

  

Kila mtu amezaliwa na KUSUDI tayari, ila HATMA yako ni wajibu wako kuiFIKILIA kwa bidii zako, KAMA ukiweza KUVUMBUA kusudi lako na KULITIMIZA. Kwa lugha nyingine kusudi limeitwa WITO.

  

Kwa bahati mbaya, majina yetu, kwa watu wengi sana, hayataji KUSUDI ndani yao! Sijui kama unajua kwamba kila KUSUDI lina jina, na hilo jina atapewa AFANYAYE mambo katika kusudi hilo. Kwa mfano, kama wewe unaitwa Mary, na ni nabii, lakini hutabiri, jina lako litakuwa Mary, kwa sababu ulipewa utotoni. Utaitwa Mary hadi kufa kama hutavumbua KUSUDI lako na kulitenda.

  

Lakini, kuna jina ulipewa KABLA ya kuzaliwa, hilo jina LINATAJA kusudi lako. Kwahiyo, kama huyo Mary ataanza KUTABIRI, na watu WAKAKUBALI hiyo huduma yake ya unabii, jina lake litakuwa ‘nabii Mary’. Je! Wewe unaitwa nani?

 

Hebu angali hii,

 

“Kabla sijakuumba katika tumbo nalikujua, na kabla hujatoka tumboni, nalikutakasa; nimekuweka kuwa nabii wa mataifa” (Yeremia 1:5).

Ukifuatilia habari za Yeremia, utagundua kwamba jina “Yeremia” alipewa baada ya kuzaliwa, lakini jina “nabii” alipewa kabla ya kuzaliwa. Jina Yeremia ni jina kama kila mtu alivyo na jina, ila jina “nabii” ni jina la KUSUDI la Mungu maishani mwake.

 

Kwenye maandiko utaona watu wachache sana walipewa majina yao ya ‘KAWAIDA’ kabla ya kuzaliwa. Ila ukifuatilia, utaona Mungu akisema KUSUDI la mtu bila jina la kawaida. Haijalishi kwamba ‘jila la kawaida’ ni Yakobo au Esau, Mungu alitaja KUSUDI la hao wawili wakiwa tumboni. Mungu hakusema wataitwa Yakobo na Esau, majina haya walipewa na wazazi wao! (Mwanzo 25:22-26)

  

Hata hivyo, bado sipuuzii UMUHIMU wa ‘kuchagua’ jina LIFAALO. Ndio maana baada ya miaka mingi, Yakobo alibakia na jina lake hadi alipopewa jina jingine na Mungu; akaitwa Israel. Angalia, Jina Israel lilikuja wakati Yakobo AMEFANYA jambo fulani katika lile KUSUDI lake. Angebweteka, angekufa akiitwa Yakobo! Sizungumzii majina, mimi nasema habari za KUSUDI.

 

Ukisoma 1 Samweli 11:5, utaona Sauli akiendelea na shughuli zake za kawaida, japo AMEPAKWA mafuta kuwa mfalme! KUSUDI la Sauli kupakwa mafuta ni kuwa MFALME na kisha kuwaokoa wana wa Israel na Wafilisti. Hadi kwenye sura ya 11, 1 Samweli 5, bado Sauli hakuitwa ‘jina’ mfalme kwa sababu bado alikuwa hajaSIMAMA kwenye KUSUDI hilo.

  

Sauli alipopakwa mafuta, alirudi nyumbani kwakwe na kuendelea na biashara zake za ng’ombe kama kawaida! Mpaka Nahashi, Mwamoni alipokuja kutaka kufanya kazi ya KUWAKOA Israel, ambayo ni kazi ya Sauli, kwa makubaliano ya wana wa Israel kung’olewa jicho la kuume (1 Samweli 11:1-3), ndipo Sauli akakurupuka na kuanza kufanya KUSUDI lake. 

  

Hebu fikiri kama Nahashi angefanya kimya kimya bila kudai jicho la mtu; Kisha akawaokoa Israel na Wafilisti, na wao wakamtumikia kama walivyoapa! Ndivyo ilivyo hata leo, wengi wetu tumejiapisha (saini mikataba) ya kuwatumikia watu ambao, kwa kweli siko KUSUDI letu liliko. Na, inetughariumu vibaya. Je! Kwa namna hiyo tutafikilia HATMA zetu?

Haya ni  mambo muhimu ya kuzingatia kuhusu kusudi ndani yako:

 

i.               Neno la Mungu

  

“Naye Samweli akamwambia Sauli, Umefanya upumbavu; hukuishika amri ya BWANA, Mungu wako, aliyokuamuru; kwa maana BWANA angaliufanya ufalme wako kuwa imara juu ya Israeli milele. Lakini sasa ufalme wako hautadumu; BWANA amejitafutia mtu aupendezaye moyo wake, naye BWANA amemwamuru yeye kuwa mkuu juu ya watu wake, kwa sababu wewe hukulishika neno lile BWANA alilokuamuru”(1 SAM. 13:13-4).

Nimekutana na watu wengi sana ambao wanasema, “mimi sijui wito wangu”, “mimi sijui kusudi la Mungu maishani mwangu”, “mimi sijui Mungu anataka nifanye nini hasa”, nk.

 

Nikiwatazama hawa watu wote, sio kwamba hawafanyi kitu, wako busy na kazi zao, huduma, nk. Wengine wanafanya kazi chini ya watumishi wengine wa Mungu, nk. Kinachonishangaza, je! Hao watumishi wanaofanya nao kazi pia hawajui kwamba watu waliopo chini yao ndio WENYEWE au ni VISHOKA tu? Nitakwambia jambo, Mungu anaangalia ALIYEKO tayari, potelea mbali kama ni KISHOKA au ni mfanyakazi RASMI! Kazi itafanyika.

 

Nitakupa siri moja, kama watu wangesimama kwenye NAFASI zao vizuri, hakika kusingekuwa na KISHOKA! Ni sawa na mahali ambapo kila mtu ana USAFIRI binafsi, je! Mpiga debe atafanya nini? Bila shaka mahali kama hapo hapatakuwa na wapigadebe!

  

Ndivyo ilivyo hata kwenye ufalme wa Mungu. Walioalikwa (walioitwa) hawapo, wako busy na mambo mengine! Basi, watakusanywa waliopo kwenye njia kuu, waje badala yao (Mathayo 22:1-10). Na, wasipofanya liwapasalo, basi mawe yataamshwa kufanya kazi ipasayo kwenye nafasi zao!

 

“8Basi zaeni matunda yastahiliyo toba. 9Wala msijidhanie mnaweza kujiambia, ‘Sisi tunaye Abrahamu, baba yetu, kwa maana nawaambia kuwa Mungu anaweza kumuinulia Abrahamu watoto kutoka katika mawe haya. 10Hata sasa shoka limekwisha kuwekwa tayari kwenye mizizi ya mti. Kila mti usiozaa matunda mazuri, hukatwa na kutupwa motoni” (Mathayo 3:8-10). Umewekwa duniani KUZAA matunda, tena matunda fulani mahusus, si alimradi tunda ni tunda tu! la sivyo, ni AHERI ukatwe!

  

Wakati Bwana anaangalia MAVUNO na kuona yameiva, alisema, “Mwombeni Bwana wa mavuno apeleke watendakazi shambani mwake” (Luka 10:2). Inahitahika MAOMBI ili UWEZE kuingia shambani kufanya SEHEMU yako. Watu hawafanyi kwa sababu ni watendakazi, ila kwa sababu WAPO TAYARI na kuna NGUVU za Mungu za kuwaweka kwenye hilo kusudi. Usipoomba, ujue kwa hakika, utatumika KUSIKO KWAKO na utapata HASARA mwishowe, kwa sababu nani ATAKULIMIA shehemu yako wakati wewe unalima kwa wenzako?

  

Hatua za kukaa kwenye KUSUDI zinaanza na kukaa kwenye NENO pamoja na MAOMBI. Pasipo neno, hakuna imani; Pasipo imani, maombi hayana nguvu hata kama yapo!

  

Hebu soma habari za mti uliopandwa kandokando ya vijito vya maji, UZAAO matunda yake kwa MAJIRA yake, wala jani lake halinyauki, (Zaburi 1:1-6). Mti huu ni mfano wa mtu anayesoma NENO na kulitafakari USIKU na MCHANA! Atakaa MAHALI anapopaswa na ATAZAA sana, na “kila alitendalo litafanikiwa”! Hii inaanza na kusoma na kutafakari neno la Mungu.

  

Kadri UNAJAA neno, utagundua kuna mambo yanabadilika taratibu, NENO litakusafisha, pia na MACHO yako ya rohoni yataondoka tongotongo. Utaanza kuona mambo kwa MTAZAMO tofauti. Hilo neno litakumulikia NJIA ikupasayo kupita! (Zaburi 119:105); Utaanza KUGUNDUA kikupasacho kufanya, taratibu, hilo neno litazungumza na wewe wakati unalisoma. Utapata MWANGA wa kuona LIKUPASALO! Ule mwanga UTAIBUA kusudi lililoFICHIKA ndani yako.

  

Kwa mfano, angalia zile huduma tano, kuna namna ambavyo mwalimu akisoma neno ataona, na mwinjilisti ataona kwa namna nyingine, nabii, mchungaji, mtume, nk, wote wataona kwa namna WALIVYO, japo wamesoma kitu kile kile. Ndio maana mwalimu akisema neno lile lile, hata kama hajajitambulisha, utagundua huyu ni mwalimu, na mwinjilisti akisema, atatambulika tu. Hii ni tofauti ya kuona kulingana na WITO au KUSUDI ndani yako. Lakini pia neno hilo litawajenga MUSULI zao kwa namna tofauti ili waweze KUTIMIZA kusudi ndani yao; kila mmoja kama ALIVYOITWA.

  

Kwa hiyo, kadri unajifunza neno, na kusoma kwa bidii, lile neno litakuchonga wewe illi uzidi KUFANANA na kile kitu Mungu alichokitarajia kwako. Hata hivyo, inaanza na kuwa NDANI ya Yesu (kuwa tawi la mzabibu); Ndipo UKISOMA neno na kufanya kazi sawa na hilo neno UTASAFISHWA “ili” UZAE zaidi. Kuzaa maana yake ni KUTOA MATUNDA yaliyokusudiwa sawa na WITO wako.

  

Kwa bahati mbaya watu wanadhani kuzaa ni kuzaa tu! Ndio maana wale watu walimwendea Yesu wakisema “tulitoa pepo kwa Jina lako”, Naye akawaambia, “ondokeni kwangu ninyi mtendao maovu”. Unadhani ni kwanini? Angalia mfano wa mfalme Sauli, unadhani alizini, aliua, aliiba, nk.? Kosa lake ilikua KUTOA SADAKA ISIVYO SAHIHI! Yaani, hakufuata NENO LA MUNGU ili atende SAWA na WITO wake! Nabii Samweli akamwambia, umefanya upumbavu!

  

“21 Si kila mtu aniambiaye, Bwana, Bwana, atakayeingia katika ufalme wa mbinguni; bali ni yeye afanyaye mapenzi ya Baba yangu aliye mbinguni. 22 Wengi wataniambia siku ile, Bwana, Bwana, hatukufanya unabii kwa jina lako, na kwa jina lako kutoa pepo, na kwa jina lako kufanya miujiza mingi? 23 nitawaambia dhahiri, Sikuwajua ninyi kamwe; ondokeni kwangu, ninyi mtendao maovu” (Mathayo 7:21-23).

 

Sasa zingatia jambo hili, je! Unajua kazi zako (kusudi), nyakati, mahali pa kuishi, nk., Viliumbwa kabla HUJAZALIWA? Yaani uliwekewa MIPAKA tayari. Hebu linganisha vifungu hivi miwili, (Matendo ya Mitume 17:24-28) na (Yohana 15:1-5).

  

“24 Mungu aliyeufanya ulimwengu na vitu vyote vilivyomo, yeye, kwa kuwa ni Bwana wa mbingu na nchi, hakai katika hekalu zilizojengwa kwa mikono; 25 wala hatumikiwi kwa mikono ya wanadamu kana kwamba anahitaji kitu cho chote; kwa maana ndiye anayewapa wote uzima na pumzi na vitu vyote. 26 Naye alifanya kila taifa la wanadamu kutoka katika mmoja, wakae juu ya uso wa nchi yote, akiisha kuwawekea nyakati alizoziamuru tangu zamani, na mipaka ya makazi yao; 27 ili wamtafute Mungu, ingawa ni kwa kupapasa-papasa, wakamwone, ijapokuwa hawi mbali na kila mmoja wetu. 28 Kwa maana ndani yake yeye tunaishi, tunakwenda, na kuwa na uhai wetu. Kama vile mmoja wenu, mtunga mashairi alivyosema, Maana sisi sote tu wazao wake” (Matendo ya Mitume 17:24-28).

Kisha angalia, “1 Mimi ndimi mzabibu wa kweli, na Baba yangu ndiye mkulima. 2 Kila tawi ndani yangu lisilozaa huliondoa; na kila tawi lizaalo hulisafisha, ili lizidi kuzaa. 3Ninyi mmekwisha kuwa safi kwa sababu ya lile neno nililowaambia. 4Kaeni ndani yangu, nami ndani yenu. Kama vile tawi lisivyoweza kuzaa peke yake, lisipokaa ndani ya mzabibu; kadhalika nanyi, msipokaa ndani yangu. 5 Mimi ni mzabibu; ninyi ni matawi, akaaye ndani yangu nami ndani yake, huyo huzaa sana; maana pasipo mimi ninyi hamwezi kufanya neno lo lote” (Yohana 15:1-5). 

  

Kwenye Matendo ya Mitume wanazungumzia “wanadamu”,  kwenye Yohana wanazungumzia “tawi la mzabibu”. Wanadamu unaowaona kwenye Matendo ya Mitume, wameumbiwa majira na nyakati na mipaka ya makazi tayari. Majira na nyakati, maana yake ni vipindi mbalimbali ambavyo vinaendana na majukumu fulani mahusus. Kwa mfano, wakati wa mvua kuna kupanda; kuna shughuli zake hapo tofauti na wakati wa kiangazi.

  

Ukiangalia Yohana, utaona “tawi la mzabibu”. Inamaana kuna kazi mahusus ya kufanya, ambayo ni KUZAA zabibu sio machungwa! Kuna mahali hilo tawi lipo! A specific location kwenye mzabibu na halisogei hapo! Kazi yake ni kuzaa tu! Na, kazi ya Bwana ni kulisafisha kwa NENO ili lizae zaidi.

  

Sasa angalia jambo jingine,

 

Kwenye Mdo 17:18, tunasoma “Kwa maana ndani yake yeye tunaishi, tunakwenda, na kuwa na uhai wetu”, na BWANA anasema kwenye ,Yoh. 15:5 , “…akaaye ndani yangu nami ndani yake, huyo huzaa sana; maana pasipo mimi ninyi hamwezi kufanya neno lo lote “.

  

Kuweza kufanya KUSUDI, huanza na KUKAA ndani ya Yesu, na kumsikiliza Yeye (neno la Mungu/biblia). Hakuna mtu atafanikiwa kufanya kusudi la Mungu bila mambo mwili kutokea: 1. Kuwa tawi la Mzabibu (kuokoka), na 2: Kutembea na Bwana [ndani yake tunaishi na tunakwenda (Mdo.17:8)], kwa maana PASIPO yeye HATUWEZI neno LOLOTE! (Yh. 15:5).

  

Kilicho mvuruga mfalme Sauli, ilikuwa ni kufanya HUDUMA pasipo kujua NENO la Mungu la wakati huo! Akafukuzwa kazi.

ii. Je! Unajua Vipawa Vyako?

  

Kwenye mfululizo wa somo hili, tumeona kwamba KUSUDI linaumbwa kabla hujazaliwa. Huji duniani halafu ndio Mungu atafute kazi ya kukupa, umekuja duniani kwa sababu kuna kazi yako maalumu iliyofichika katika ulimwengu wa roho. Hiyo kazi ndio inaitwa KUSUDI au WITO.

  

Sababu za KUFICHA kusudi ndani yako ni ili “umtafute Mungu, hata kwa kupapasa-papasa” na umwone kwakuwa hayuko mbali nawe (Matendo ya Mitume 17:28). Kwa hiyo Mungu amekuwekea tayari KUSUDI na MIPAKA ya makazi yako. Ukitaka kujua, jenga UHUSIANO mzuri Naye, kaa ndani Yake (Yohana 15:5) na tembea ndani Yake (Matendo ya Mitume 17:26), utajua hilo kusudi na wito wako.

 

Watu waliowahi kuniuliza swali kwamba, Je! Nitajuaje wito wangu? Wengi nimewauliza swali pia, Je! Unajua VIPAWA vyako?

Kwa bahati mbaya sana, wengi wa wanaouliza hili swali, hawana uhakika kwamba VIPAWA vyao hasa ni nini!

  

Kwa lugha nyingine, VIPAWA vimeitwa VIPAJI. Sasa uwe makini, sio kila UNACHOWEZA kufanya ni KIPAWA chako. Unaweza kupenda kufanya kitu katika FANI fulani, na ukaweza kweli, lakini sio KIPAWA/KIPAJI chako.

  

Kwa lugha nyingine, unaweza KUTAMANI kipawa na UKAJIENDELEZA kwa kusoma na kufanya KAZI kwa bidii na ukaweza! Sio kosa. Swali ni Je! Unafanya hivyo ili utimize KUSUDI la Mungu?

“Takeni sana karama zilizo kuu. Hata hivyo nawaonyesha njia iliyo bora” (1 Wakorintho 12:13).

  

Lakini, kuna watu wanajikuta WANAWEZA kufanya kitu fulani kwa namna TOFAUTI na wanafanya kwa WEPESI sana kitu hicho; Kwa sababu WAMEPEWA KUWEZA kukifanya. Kimo ndani yao! Hicho ni kipawa/kipaji.

 

Wengi hawajui kwamba hicho wafanyacho ni kipaji kwa sababu wakifanya, wanafanya kwa URAHISI hadi hawaoni kwamba ni kitu MAALUMU sana. Hawatoi jasho kufanya, hawajakitesekea sana! Basi thamani huwa chini sana kwa mwenye KIPAJI chake, ndio maana wengi hawavioni!

  

Ukiwauliza watu wengi wenye VIPAJI fulani vikubwa, watakwambia kwamba kuna MTU aliwaambia kwamba WANAWEZA jambo fulani, wakatiwa MOYO au wakaSAIDIWA kwa namna fulani. Walipoona THAMANI ya VIPAJI vyao, hawakuwa tena kama walivyokuwa! Kipaji kina mwinua yeye alichonacho na kumkutanisha na wakuu!

“8 Kipawa ni kama kito cha thamani machoni pake yeye aliye nacho; Kila kigeukapo hufanikiwa” (Mithali 17:8).

 

Kumbuka, umepewa KIPAJI/KIPAWA kwa sababu ya KUSUDI fulani maalumu. Kipaji ni kama KITENDEA-KAZI cha kutimiza hilo KUSUDI uliloitiwa na Mungu. Je! Unajua VIPAJI vyako? Hapo ndipo KUSUDI lilikoJIFICHA.

  

Bado namtazama mfalme Sauli kujifunza habari za KUSUDI, japo nitatumia na mifano ya watu wengine.

  

Angalia VIPAWA vya Sauli kabla hajaitwa;

“1 Basi, kulikuwa na mtu mmoja wa Benyamini, jina lake akiitwa Kishi, mwana wa Abieli, mwana wa Serori, mwana wa Bekorathi, mwana wa Afia, mwana wa Mbenyamini, mtu shujaa, mwenye nguvu.2 Naye alikuwa na mwana, aliyeitwa jina lake Sauli, kijana, tena mzuri; wala katika wana wa Israeli hakuwako mtu mzuri kuliko yeye; tangu mabega yake kwenda juu alikuwa mrefu kuliko watu wote” (1 Samweli 9:1, 2).

 

Wakati wana wa Israeli wanafikiri kuwa na mfalme, ilikuwa ni vipindi vigumu kwa USALAMA wao na nchi yao. Kwenye mataifa mengine kulikuwa na wafalme. Moja ya kazi za wafalme ilikuwa KUPIGANA vita na KUTWAA nyara za vitu, watu na ardhi, kwa sababu za kiuchumi au za kiusalama.

  

Katika hali ya kukosa usalama, wana wa Israeli nao wakatamani wawe na mfalme wao kama mataifa walivyo na wafalme. Walitaka mtu atakayesimama katika nafasi ya juu ya uongozi, ambaye pia atawaoka na adui zao.

 

Basi Mungu akatafuta mtu ambaye ndani yake kuna KIPWA cha KUPIGANA vita. Alipoangalia familia mbalimbali, mtu mwenye SIFA kwa KAZI iliyopo mbele, akamwona mzee Kishi, mwana wa Abieli, mwana wa Serori, mwana wa Bekorathi, mwana wa Afia, mwana wa Mbenyamini, mtu shujaa, mwenye nguvu. Alipotazama tena, akamwona kijana wake, Sauli!

 

Biblia haituonyeshi Sauli akijifunza vita, bila shaka alipata SHULE ya kupigana kwa baba yake, mzee Kishi. Kwahiyo, wakati Sauli anapakwa MAFUTA, alipewa kazi mbili moja kwa moja: kumiliki watu wa BWANA, na kuwaokoa na mikono ya adui zao! Mungu alijuaje kwamba Sauli anaweza? Aliangalia VIPAWA vyake ndani yake!

 

“1 Ndipo Samweli akatwaa kichupa cha mafuta, akayamimina kichwani pake, akambusu, akasema, Je! BWANA hakukutia mafuta [uwe mkuu juu ya watu wake Israeli? Nawe utamiliki watu wa BWANA, na kuwaokoa na mikono ya adui zao; kisha hii itakuwa ishara kwako ya kuwa BWANA amekutia mafuta] uwe mkuu juu ya urithi wake” (1 Samweli 10:1).

 

Angalia sifa za Daudi kabla hajapakwa mafuta kuwa mfalme wa Israeli.

 

“18Ndipo akajibu mmoja wa watumishi wake akasema, Tazama, nimemwona mwana mmoja wa Yese, Mbethlehemi, aliye stadi wa kupiga kinubi, tena ni mtu shujaa, hodari wa vita, anenaye kwa busara, mtu mzuri, ambaye BWANA yu pamoja naye. 19Basi Sauli akampelekea Yese wajumbe, akasema, Nipelekee Daudi mwanao, aliye pamoja na kondoo. 20Yese akatwaa punda, wa kuchukua mikate, na kiriba cha divai, na mwana-mbuzi, akampelekea Sauli kwa mkono wa Daudi mwanawe. 21 Daudi akamwendea Sauli, akasimama mbele yake, naye akampenda sana; naye akapata kuwa mtu wa kumchukulia silaha zake” (1 Samweli 16: 18-21).

 

Wakati Sauli anashindwa KUTIMIZA kusudi la Mungu kwa sababu ya kushindwa KUTII neno (1 SAM. 13:13-4), Mungu akaona mtu mwingine mwenye SIFA (VIPAWA) (1 Samweli 16: 18-21) kama vya Sauli, lakini MWELEKEVU wa moyo! Daudi, mwana wa Yese, (Zaburi 89:20,21).

 

“Lakini sasa ufalme wako hautadumu; BWANA amejitafutia mtu aupendezaye moyo wake, naye BWANA amemwamuru yeye kuwa mkuu juu ya watu wake, kwa sababu wewe hukulishika neno lile BWANA alilokuamuru” (1 Samweli 13:14).

  

Unapoona UNALAUMIWA kwenye nafasi yako ya kazi kwa sababu ya UTENDAJI wako mbovu, halafu ukaona tangazo la nafasi ya kazi (vacancy) la kutafuta mtu mwenye sifa zako, wakati wewe upo kazini, jua wakati wa KUPUNGUZWA kazini umefika!  Sauli hakuweka hilo moyoni wakati nabii Samweli alipompa ‘barua ya’ ONYO! (1 Samweli 13:14).

  

Kwa wanaofuatilia maandiko, watakwambia kwamba tangu nabii Samweli asema kwamba Sauli hafai, kwenye 1 Samweli mlango wa 13; Daudi alipakwa mafuta baadae sana, kwenye 1 Samweli mlango wa 16. Hapo katikati na baada ya hapo, Sauli aliendelea na kazi zake za KUPIGANA na maadui wa Israeli na alishinda vita kama kawaida. Lakini, alikuwa AMESHAFUTWA kazi! Na nafasi yake katika ulimwengu wa roho alikuwepo Daudi tayari kama mfalme (1 Samweli 13:14). 

 

 Katika ulimwengu wa mwili, pale ikulu, Sauli alikuwa mfalme bado, tena mwenye nguvu, ndio maana wakati Mungu anamtuma Samweli kwenda kumpaka Daudi mafuta, alihofia USALAMA wake; Yaani, aliona HATARI ya kutangaza mfalme mwingine (Daudi) wakati mfalme Sauli bado yupo kitini! (1 Samweli 16:1, 2a).

 

“1 BWANA akamwambia Samweli, Hata lini utamlilia Sauli, ikiwa mimi nimemkataa asiwamiliki Israeli? Ijaze pembe yako mafuta, uende, nami nitakupeleka kwa Yese, Mbethlehemi; maana nimejipatia mfalme katika wanawe.  2Samweli akasema, Nawezaje kwenda? Sauli akipata habari, ataniua” (1 samweli 16:1, 2a).

 

Angalia jambo jingine, Daudi alikuwa na VIPAWA vya KUPIGANA tayari wakati akipakwa mafuta. Lakini alihitaji UJUZI wa kuwa JUU ya watu wa Mungu (Leadership skills). Mungu akampa NAFASI ya kujifunza KAZI za Sauli kwa Sauli wakati Sauli hajui kwamba anamfundisha kazi mrithi wa nafasi yake!

  

Licha ya kupewa AJIRA kule ikulu, ili ajifunze kwa VITENDO, Daudi alipelekwa VITANI pia, tena mstari wa mbele kwa JEMADARI wa vita, mzee Sauli (mfalme), akawa mbeba silaha za Sauli vitani, ili AJIFUNZE jinsi ya kupambana na ADUI za Mungu, japo alikuwa HODARI tayari na KUFAULU mitihani yake ya kupambana na DUBU na SIMBA kule kondeni. Safari hii alitakiwa KUJIFUNZA vita vya aina nyingine (1 Samweli 16: 18, 19 & 21).

  

Kilichompa Daudi nafasi na kazi kule ikulu ilikuwa ni VIPAWA vyake vya kupiga kinubi. Kilichompa kazi ya kuwa mbeba silaha wa mfalme Sauli ni VIPAWA vyake vya kupigana.

  

Angalia tena hapa,

“18Ndipo akajibu mmoja wa watumishi wake akasema, Tazama, nimemwona mwana mmoja wa Yese, Mbethlehemi, aliye stadi wa kupiga kinubi, tena ni mtu shujaa, hodari wa vita, anenaye kwa busara, mtu mzuri, ambaye BWANA yu pamoja naye. 19Basi Sauli akampelekea Yese wajumbe, akasema, Nipelekee Daudi mwanao, aliye pamoja na kondoo [.……..]. 21 Daudi akamwendea Sauli, akasimama mbele yake, naye akampenda sana; naye akapata kuwa mtu wa kumchukulia silaha zake” (1 Samweli 16: 18, 19 & 21).

  

Pamoja na Daudi kupakwa mafuta kama mfalme, bado alihitaji KUNOLEWA VIPAWA vyake ili AWEZE kufanya KUSUDI la Mungu. Ilimchukua miaka zaidi ya 7 kufuzu kuketi kama mfalme wa Israeli. Muda wote alijikuta kwenye MADARASA magumu sana, akifundishwa na walimu mbalimbali, mmojawapo wa walimu wake alikuwa Sauli, ambaye aligeuka kuwa adui yake. Bado Daudi alijifunza kwa unyenyekevu chini ya adui yake, Sauli; akafaulu! Daudi aliweza kuishi kwa miaka kadhaa kama KIJAKAZI wakati anaUPAKO wa kifalme!




KAMA UNA MAONI YOYOTE NIANDIKIE HAPO CHINI AU TUMA UJUMBE KWENYE NO 0784 477775 au Whatup 0784 477775 AU FB Martin Malecela follow me in Twetter martmalecela au tembelea page yetu na ulike martmalecela.blogspot.com